آثار فرهنگی اجتماعی و روانی فناوری اطلاعات روی انسان/آیا اینترنت باعث افزایش، کاهش یا تکمیل سرمایه‌های اجتماعی میشود
| کمین اینترنتی: تاثیرات اجتماعی شبکه‌های اجتماعی | آیا اینترنت باعث افزایش، کاهش یا تکمیل سرمایه‌های اجتماعی میشود | اثر فناوری اطلاعات در رشد |
| آثار فرهنگی اجتماعی و روانی فناوری اطلاعات روی انسان |
آيا اينترنت باعث افزايش، كاهش يا تكميل سرمايه هاي اجتماعي ميشود
شبكه هاي اجتماعي،مشاركت و تعهد اجتماعي
مناظره بر سر تأثيرات اجتماعي اينترنت بر سرمايه هاي اجتماعي
تأثيرات اجتماعي اينترنت سوالي مبهم و يا بي ارزش نيست. بين سال 1996 تا 2000 Rubert Putnam كاهش مشاركت اجتماعي را به صورت نتايج يك تحقيق انتشار داد. كاهش مشاركت اجتماعي شامل كاهش مشاركت شهروندان در تعيين يك دولت متعالي، دور شدن از زندگي اجتماعي و افزايش مشكلات و انحرافات روان شناختي گزارش شده است. طبق شواهد ارائه شده توسط Putnam دو نوع سرمايه اجتماعي وجود دارد:
1- سرمايه هاي شبكه اي: شامل روابط با دوستان؛ همسايگان، اقوام و همكاران كه عمدتا باعث ايجاد همكاري،كمك هاي عاطفي، انتقال اطلاعات و احساس تعلق ميشود
2- سرمايه هاي مشاركتي: كه شامل عضويت در ارگانهاي سياسي و يا داوطلبانه كه به مردم فرصت ابراز عقايد را ميدهد و به آنها اجازه ميدهد تا در خصوص خواسته ها و آروزهاي خود به بحث و صحبت بپردازند.
در اين مقاله بخش سومي نيز به اين سرمايه اجتماعي اضافه شده است :
3- مشاركت اجتماعي تنها شامل روابط دروني انسانها و يا درگيري آنها با مباحث حكومتي نيست. هرگاه مردم تمايل محكمي نسبت به جامعه خود داشته باشند سرمايه هاي خود را با اشتياق بيشتر و موثرتر تقويت خواهند كرد.
بعضي از شواهد اين باور را نشان ميدهند كه اينترنت باعث ايزوله شدن اجتماعي نميشود بلكه جامعه به جاي اين كه به صورت گروه ديده شود در شبكه هاي اجتماعي ديده خواهد شد و روابط اجتماعي به جاي آن كه در فضاهاي عمومي مشاهده پذير جاري شود در محيطهاي خصوصي خانگي و با دسترسي كمتر جاري خواهد شد. دسترسي وسيع به اينترنت نويد بخش ايجاد جامعه اي وسيع است. با وجود بجثهاي وسيع در خصوص تأثير اينترنت بر سرمايه هاي اجتماعي، هنوز هيچ الگوي مشخصي در اين خصوص ارائه نشده است. برخي از خوش بينان بر اين باور هستند كه اينترنت حتي قادر است روشهاي بهتر و موثرتري براي برقراری ارتباط ارائه دهد. در حالي كه منفي بافان معتقدند اينترنت افراد را از جامعه و خانواده دور كرده است. با توجه به مقدمه فوق در اين مقاله ما موضوع بحث را با پرسيدن اين سوال آغاز كرديم: آيا اينترنت باعث كاهش، افزايش و يا تكميل سرمايه هاي اجتماعي شده است؟ در اين مقاله مقايسه اي بين استفاده مردم از اينترنت در مقياس وسيع و ارتباطات چهره به چهره و تلفني آنها انجام گرفته است. نتايج اين مقاله از مطالعه وسيع بازديد كنندگان وب سايت National Geography Society در پاييز 1998 اقتباس شده است.
آيا اينترنت باعث افزايش سرمايه هاي اجتماعي شده است؟
اينترنت با ايجاد روشهاي جديدي از نعاملات آنلاين و آفلاين باعث ايجاد اثرات مثبتي در زندگی مردم شده است. اينترنت با ايجاد فضاهاي مجازي براي ارتباط مردمي با علايق مشترك، غلبه بر محدويدت هاي زماني و مكاني، افزايش قابليت بحث هاي آزاد و دموكراتيك, و راه اندازي فعاليت هاي اشتراكي. باعث بازيابي مجدد اجتماع شده است. با وجود آن كه در ابتدا تمركز تغييرات عمدتا بر فضاي مجازي و ارتباطات آنلاين مجازي بود اما در حال حاضر اين واقعيت آشكار گرديده است كه اين ارتباطات مجازي به زودي در عرصه روابط فيزيكي ادامه پيدا ميكند و روابط جديدي را به صورت مخلوطي از روابط آنلاين و آفلاين ايجاد ميكند. علاوه بر اين تعاملات برخط، فاصله زماني بين ملاقاتهاي چهره به چهره را پر ميكند. لازم به ذكر است كه تأثير اينترنت و خدمات آن در محدوه آمريكاي شمالي كه خانواده، دوستان وبزرگسالان فاميل با مايلها فاصله از هم زندگي ميكنند و مهاجران بسياري نيز دارد مشهود تر از ساير مناطق كره زمين است.
آيا اينترنت باعث كاهش سرمايه هاي اجتماعي شده است؟
ديدگاه دوم بر اين باور است كه اينترنت ممكن است مردم را از مسير روابط اجتماعي صحيح دور كند چرا كه روابط آنلاين در ذات خود نسبت به روابط چهره به چهره و يا تلفني از ارزش كمتري برخوردار هستند. اينترنت در رقابت زمانی با ساير فعاليت هاي شبانه روزي انسانهاست. مجادله زيادي در خصوص اين كه آيا ارتباطات آنلاين باعث جدا شدن انسانها از ساير روابط و تعاملات درون خانه و يا بيرون خانه ميشود يا نه وجود دارد. بخشي ازمطالعات نشان ميدهد كه با وجود آن كه اينترنت ارتباطات ضعيف آنلاين را افزايش ميدهد اما در همان زمان باعث كاهش تعاملات قوي آفلاين و افزايش تنهايي و افسردگي ميشود.
آيا اينترنت باعث تكميل سرمايه هاي اجتماعي شده است؟
مدعيان ايده تكامل سرمايه اجتماعي با حضور اينترنت بر اين باروند كه اينترنت يك فناوري چند بعدي است كه به صورتي مشابه با ساير فناوري ها مورد استفاده قرار ميگيرد. اينترنت ابزارهاي ارتباطي جديدي علاوه بر ارتباطهاي چهره به چهره و تلفني به كاربر ارائه ميدهد كه استفاده از آن براي كاربر راحت تر و كار آمد تر است. تأثيرات اينترنت بر بر جامعه بسيار مهم است اما همانند تأثير تلفن و تلويزيون به صورت انقلابي عمل ميكند، و باعث افزايش و قدرت روابط اجتماعي بين فردي ميشود. بدين ترتيب روابط اجتماعي چهره به چهره و تلفني ادامه خواهند يافت و قابليت هاي اينترنت باعث ساده سازي ارتباطات بين مردم و ارگانهايي با خواسته هاي مشترك خواهد شد. اينترنت بيشتر به عنوان ابزاري براي بهبود ارتباطات فعلي به كار ميرود به جاي آن كه ارتباطات جديدي ايجاد كند. اما اينترنت قادر نيست افرادي را كه به مشاركت هاي اجتماعي بي ميل هستند به اين كار ترغيب نمايد. شبكه هاي پيچيده اطلاعاتي و ارتباطي نيز نميتوانند سرمايه اجتماعي بزرگي ايجاد كنند. (e.g., Orlikowski, 1996; schraefel, Ho,Chignell,&Milton, 2000)
مطالعه كاربران اينترنت
مطالعه national geography Society در سال 2000
اين مطالعه در سال 1998 و براي 47176 نفر بزرگسال كاربر اين وب سايت انجام گرفته است اما دراين مقاله صرفا به نتايج حاصله از شركت كنندگان آمريكاي شمالي و كانادا اكتفا شده است.
كاربران اينترنت به صورت online چه ميكنند؟
كاربران National Geograohy Society كاربران تازه كار نيستند و بيش از 58% آنها در زمان انجام مطالعه، حد اقل 2 سال كاربر اين وب سايت بوده اند در حالي كه تنها 12% آنها كمتر از 6 ماه از سايت استفاده كرده اند. عمومي ترين فعاليت هاي انجام شده در وب سايت طبق جدول شماره 1 عبارتند از: ارسال ايميل، چت، بازيهاي چند كاربره و ... در اين مطالعه پرسشهايی در خصوص 10 آيتم از كاربر سايت سوال شده و پاسخ هاي آنها به صورت چند گزينه اي از بين گزينه هاي زير انتخاب ميشوند: 1)به ندرت، 2) ماهانه، 3)هفتگي، 4) چندين بار در هفته،5)روزانه تحليل اين 10 آيتم دو گروه خاص از كاربري اينترنت را معرفي كرد: همزمان و غير همزمان در گروه همزمان ارتباطات از كانال اينترنت به صورت همزمان بين 2 و یا تعداد بيشتري كاربر انجام ميشود اين فعاليت ها ذاتا فعاليتهاي اجتماعي هستند و حد اقل 2 نفر به صورت همزمان از آن استفاده ميكنند. برخلاف اين گروه در گروه غير همزمان قابليت هاي مختلفي همچون جستجوي اطلاعات و ارسال اي ميل مورد استفاده قرار ميگرد. ارتباطات غير همزمان باعث آسان شدن ارتباطات بدون نياز به در دسترس بودن به صورت همزمان ميشود. در اين مطالعه مشخص شد ارسال ايميل كه از گروه ارتباطات غير همزمان است پركاربرد ترين مزيت اينترنت است.
چه كساني درگير فعاليت هاي اينترنتي ميشود؟
مدت زمان وصل بودن به اینترنت میتواند به عنوان معیار مناسبی برای تخمین میزان و نحوه استفاده از اینترنت چه به صورت همزمان و چه به صورت غیر همزمان به کار رود. تعداد ماههایی که کاربران به صورت آنلاین بوده اند به صورت معنا داری نشان دهنده میزان فعالیت های غیر همزمان است. اما اطلاعات دیگری از مشخصه های جمعیتی نحوه استفاده از اینترنت از طریق بررسی زمان کاربرد اینترنت در خصوص فعالیت های غیر همزمان به دست نمی آید. در خصوص فعالیت های همزمان نیز وضع تا حدودی به همین منوال است. تاثیر مدت زمان استفاده از اینترنت بر فعالیت های همزمان کمتر از تاثیر آنها بر فعالیت های غیر همزمان است (β= .11) اما اطلاعات دیگری از مشخصه های جمعیتی استفاده همزمان از اینترنت به این روش قابل دستیابی نخواهد بود تنها نکته قابل برداشت از اطلاعات موجود اشاره به این نکته دارد که کسانی که دارای مدارک دانشگاهی نیستند تمایل بیشتری به استفاده از فعالیت های همزمان نشان میدهند و کسانی که مدارکی پایین تر از دیپلم دبیرستان دارند بیشتر به شرکت در بازی های چند کاربره متمایل هستند. علاوه بر این کاربران جدیدتر بیشتر مایل به استفاده از این گونه بازی ها هستند. اما فقدان وجود رابطه شفاف بین میزان استفاده زمانی از اینترنت و مشخصه های جمعیتی، این یافته دانشمندان را تقویت میکند که فاصله دیجیتالی و تقسیم بندی های بر مبنای آن رفته رفته کم میشود. سرمایه های اجتماعی در عصر اینترنت
سرمایه های شبکه ای
آن دسته از کاربران سایت national geography Society بیش از همه از تلفن برای برفراری ارتباط به بستگان و دوستان خود استفاده میکنند ۴۰٪ در جایگاههای بعدی ای میل با ۳۲٪ و ملاقات چهره به جهره با ۲۳٪ قرار دارد و ارتباط مکانبه ای با ۴٪ در پایین ترین درجه قرار دارد. با توجه به تاثیر فاصله بر هزینه های برقراری ارتباط های چهره به چهره و تلفنی به نظر میرسد اینترنت تاثیر مهمی بر نوع روابط بین افراد با فاصله های زیاد داشته باشد اما آیا ایمیل بر رابطه افرادی که در فاصله های نزدیک زندگی میکنند نیز تاثیر میگذارد؟ تلفن برای ۵۲٪ از تماسها با بستگان نزدیک ، ۲۹٪ از تماسها با دوستانی که در فاصله نزدیک زندگی میکنند به کار میرود بر خلاف آن ایمیل برای ۴۸٪ از تماسهای بین بستگان در فاصله دور و ۶۰٪ از تماسهای با دوستان در فاصله دور به کار میرود. این نکته نشان میدهد که روابط خانوادگی کمتر از روابط دوستانه تحت تاثیر ایمیل قرار میگیرد. برای رابط خانوادگی ای میل بیشتر نقش یک مکمل را دارد و روابط چهره به چهره و تلفنی هم چنان برقرار است.
سرمايه هاي مشاركتي
مشاركت هاي ارگاني: نتايج تحقيق ارتباط مثبتي بين اینترنت و مشاركت هاي ارگاني را نشان ميدهد. تأثير اينترنت براي فعاليت هاي غير همزمان =0.13β بيش از فعاليت هاي همزمان =0.1β است. تنها مشخصه جمعيتي مشاهده شده ارتباط بين تحصيلات و ميزان مشاركت هاست. هر چه ميزان تحصيلات بيشتر باشد احتمال مشاركت نيز بيشتر است. مدت زمان استفاده از اينترنت ارتباطي با ميزان مشاركت ارگاني مردم ندارد. مشاركت هاي سياسي: نتايج مشاهده شده در مورد مشاركت هاي سياسي بسيار به مشاركت هاي اجتماعي شبيه است.سن و نژاد تنها مشخصه هاي جمعيتي قابل تأمل در مورد مشاركت هاي سياسي است. در بين افراد 40 تا 65 ساله مشاركت سياسي و استفاده از اينترنت چه به صورت همزمان و چه به صورت غير همزمان به هم مرتبط هستند. از نظر نژادي نيز مهاجران آسيايي آمريكايي كمترين مشاركت سياسي اينترنتي را دارند. مدت زمان استفاده از اينترنت ارتباط مستقيمي با ميزان مشاركت سياسي ندارد.
التزام اجتماعي
اگر استفاده زياد ازاينترنت باعث تكميل ارتباطات چهره به چهره و تلفني ميشود و اگر باعث ايجاد مشاركت ارگاني و سياسي بيشتري ميگردد،پس اين دو پديده بايد باعث التزام اجتماعي بيشتري شود. اما نتايج نشان ميدهد كه نه تنها ارتباطي بين استفاده از اينترنت، ارتباطات اجتماعي، مشاركت و درگير شدن در مسائل سياسي و احساس تعلق به جامعه در زندگي روزانه ديده نميشود بلكه طبق نتايج جدول 6 يك ارتباط منفي قوي بين ميزان استفاده از اينترنت و ميزان التزام به جامعه آنلاين ديده ميشود.
به طور خلاصه ميتوان گفت استفاده وسيع تر از اينترنت به روابط اجتماعي گسترده با پيوند هاي ضعيف تر نسبت به روابط اجتماعي مرسوم منجر ميشود كه بر خي از اين پيوند ها به التزام ضعيف تر نسبت به اجتماع آنلاين مي انجامد البته اين نتايج در خصوص ارتباط بين كاربري مداوم اينترنتي و جامعه آنلاين ديده ميشود . مابقي ارتباط جعبه سياهي است كه نياز به مطالعات آينده دارد.
چگونه اينترنت بر سرمايه هاي اجتماعي تأثير ميگذارد
در پاسخ به اين سوال و در يك جمع بندي كلي از متن ارائه شده ميتوان گفت اينترنت ابزاري مكمل براي برقراري ارتباط خصوصا در فاصله هاي دور است. اينترنت باعث افزايش ارتباط بين فردي و مشاركت ارگاني ميشود. اما اين مشاركت نه تنها ميتواند انسانها را درمعرض ارتباطات و اطلاعات بيشتري قرار دهد بلكه ميتواند باعث كاهش التزام اجتماعي گردد.
منبع مورد استفاده برای این مطلب :دریافت مقاله اصلی