آثار فرهنگی اجتماعی و روانی فناوری اطلاعات روی انسان/پژوهش‌های روانشناسی در زمینه تاثیر محتوای شخصی‌سازی شده در پرتال‌های تحت وب

تاثیرات فناوری اطلاعات بر جامعه در قرن جدید پژوهش‌های روانشناسی در زمینه تأثیر محتوای شخصی‌سازی شده در پرتال‌های تحت وب تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بروی سرمایه اجتماعی در جوامع بومی کانادا
آثار فرهنگی اجتماعی و روانی فناوری اطلاعات روی انسان


پژوهش‌های روانشناسی در زمینه تأثیر محتوای شخصی‌سازی شده در پرتال‌های تحت وب: آیا شخصی‌سازی بر روی رفتار و نگرش افراد اثر می‌گذارد؟

تکنولوژی اینترنت امکانات وسیعی را در زمینه شخصی‌سازی پیام‌های چندرسانه‌ای فراهم کرده است که ما دربارهٔ تأثیرات روانشناسی آن آگاهی کمی داریم. اگرچه گرایش به شخصی‌سازی پیام‌های چندرسانه‌ای زمان زیادی است که وجود دارد ولی محیط تعاملی وب با امکانی که به افراد می‌دهد تا اطلاعات مرتبط به علایق خود را دریافت کنند، انقلابی را در این زمینه به وجود آورده است. این مقاله قصد دارد تا به بررسی اثرات روانشناختی شخصی‌سازی وب بر روی افراد پرداخته و نهایتاً با اجرای آزمایشی بر روی یک جامعه ۶۰ نفره، نتایج روانی حاصل از آن را بررسی نماید. باور رایج بر این اساس است که شخصی‌سازی تأثیرات مثبت روانشناختی قوی دارد و آن را می‌توان بیشتر در پرتال‌های سطح متوسط وب مورد قضاوت قرار داد. این مقاله شخصی‌سازی را در سه سطح کم، متوسط و زیاد انجام داده تا بررسی کند آیا سطوح بیشتر شخصی‌سازی، تأثیرات بیشتر و مثبت‌تری بر روی رفتارها و نگرش افراد دارد؟

تجارت الکترونیک از شخصی‌سازی به عنوان تکنیکی استفاده می‌کند تا اطلاعات و محتوای مرتبط با علایق و ترجیحات کاربران را به آنها ارائه دهد. همچنین بازاریاب‌ها از همین روش برای اجرای استراتژی تقسیم بازار یا بازاریابی خرد استفاده می‌کنند. شخصی‌سازی در محیط وب از طریق واسط‌های انتخابی امکان‌پذیر است که این توانایی را دارند تا خودشان را با نیازها، علایق و ترجیحات کاربران منطبق سازند. شخصی‌سازی از طریق واسط‌ها، تعمق و موشکافی کاربر را در چنین وب‌سایت‌هایی نسبت به مرورگرهای معمولی افزایش می‌دهد.

از جمله تأثیرات اولیه روانی شخصی‌سازی بر روی افراد این است که آن‌ها با ساختن پروفایل‌های منطبق بر نگرش‌های خود می‌توانند خود را از دیگران متمایز کرده و از این طریق حس داشتن هویت یگانه را تجربه کنند و همین کار نیز آنها را تشویق می‌کند تا ترجیحات و نگرش‌های یگانه‌ای را برای خود انتخاب کنند تا از دیگران متمایز گردند.

یکی از علل اصلی که سبب شده همیشه مبحث شخصی‌سازی در حد تئوری و به صورت یک جعبه سیاه باقی‌مانده، این است که مکانیزم یا فرایند مناسب جهت درک ارتباط بین پیام‌های شخصی شده و رفتارها و نگرش‌ها وجود نداشته است. البته اخیراً انجمن سلامتی، از مدل همیاری Likelihood در این زمینه استفاده کرده است که این مدل با یافته‌های اخیر در زمینه تعامل انسان با کامپیوتر سازگاری دارد.

شخصی‌سازی در ۵ زمینه رابطه، تعامل، درگیری کاربر، ایجاد اجتماع و تازگی بر روی کاربران و رفتارهایشان اثر می‌گذارد، که هرکدام به اختصار در ادامه توضیح داده خواهد شد.

رابطه: وب سایت‌های شخصی‌سازی شده می‌توانند با توجه به اطلاعات دریافت شده از کاربر توجهات وی را شناسایی کرده و اطلاعات و تبلیغات بعدی را مرتبط با توجهات کاربر ارائه دهند.

تعامل: با توجه به طبیعت تعاملی وب، بین کاربر و پرتال گفتگوهایی رد و بدل خواهد شد. به این ترتیب پرتال، اطلاعات شخصی کاربر را مشاهده کرده و با توجه به آن به کاربر پاسخ می‌دهد که این مسئله حس کنترل را در کاربر ایجاد می‌کند.

درگیری کاربر: برخی تحقیقات سایت‌های شخصی شده را پیشنهاد می‌دهند زیرا توانایی ارائه محتوا براساس علایق کاربر را به وی دارند که این توانایی کاربران را بیشتر با پرتال و محتوای آن درگیر می‌کند.

ایجاد اجتماع: تحقیقات انجمن‌های روانشناسی فاکتورهای زیادی را معرفی کرده‌اند که می‌تواند به رشد حس در اجتماع بودن در افراد کمک کند. برخی از این فاکتورها حس تعلق داشتن، عضویت و اعتماد است. عضویت به فرد این حس را می‌دهد که دیگران وی را در جمع خود پذیرفته‌اند و وی اکنون یکی از آنهاست.

تازگی: پرتال‌های شخصی شده این امکان را دارند تا کانال‌های متفاوتی را در مورد اطلاعات مورد نظر کاربر در اختیار وی قرار دهند. در نتیجه کاربران همواره حس می‌کنند به اطلاعات نو دسترسی دارند و این مسئله آنها را ترغیب به استفاده از پرتال‌های شخصی‌شده می‌کند.

سایت‌های شخصی‌شده حس وفاداری را در افراد بیشتر می‌کنند تا آن‌ها همواره به پرتال مورد نظر مراجعه کنند و کمتر جهت جستجو به سایر سایت‌ها متصل شوند.
در پایان برای آزمایش میزان تأثیر شخصی‌سازی بر روی هر یک از موارد نام برده شده در بالا، ۶۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و برای محیط نمونه تست سایت MyYahoo انتخاب شد با پروفایل‌های شخصی‌سازی شده متفاوت. این شخصی‌سازی در سه سطح کم، متوسط و زیاد انجام شد. همچنین از افراد خواسته شد مدت زمان استفاده از وب و علل استفاده خود را ذکر نمایند. با آزمایش انجام گرفته مشخص شد هر یک از ۵ مورد بالا در در سطوح مختلف شخصی‌سازی دارای رتبه‌ای هستند و این نشان دهنده است که کاربران قادرند بین سطوح مختلف شخصی‌سازی تبعیض و تفاوت قائل شوند.