تاریخ ایران/زندیه: تفاوت میان نسخه‌ها

از سوابق زندگی خان زند تا سال ۱۱۶۳ه.ق. که جنگ‌های خانگیِ بازماندگان نادر شاه، بی کفایتی آنان را برای مملکتداری آشکار ساخت و به تبع آن عرصه را برای ظهور قدرتهای جدید مستعد گردانید، خبری در دست نیست. به دنبال اغتشاشات گسترده و عمومی این ایام خان زند به همراه ''علی مردان خان بختیاری'' و ''ابوالفتح خان بختیاری'' اتحاد مثلثی تشکیل دادند و کسی را از سوی مادری از تبار صفویان بود را به نام ''ابوتراب میرزا'' (''شاه اسماعیل سوم'') به شاهی برداشتند. ولی چون هیچ یک از آنان خود را از دیگری کمتر نمی شمرد، ناچار به نزاع‌های داخلی روی آوردند. سرانجام ''کریم خان'' توانست پس از شانزده سال مبارزه دایمی بر تمامی حریفان خود از جمله ''محمدحسن خان قاجار'' و ''آزاد خان افغان'' غلبه کند و صفحات مرکزی و شمالی و غربی و جنوبی ایران را در اختیار بگیرد. وی به انگلیس‌ها روی خوش نشان نداد و همواره می گفت آنها می‌خواهند ایران را مانند هندوستان کنند. برادر وی، ''صادق خان''، نیز موفق شد در سال۱۱۸۹ ه.ق. بصره را از حکومت عثمانی منتزع نماید و به این ترتیب، نفوذ اوامر دولت ایران را بر سراسر اروندرود و بحرین و جزایر جنوبی خلیج فارس مسلم گرداند.

 

پس از در گذشت ''کریم خان زند'' دوباره جانشینان او به جان هم افتادند و با نزاع‌های پیاپی، زمینه تقویت و کسب اقتدار آقا محمد خان و سلسله قاجار را فراهم آوردند. در سال ۱۲۰۹ هجری قمری لطفعلی خان آخرین پادشاه زند پس از رشادت‌های بسیار به دست آقا محمدخان قاجار معروف به اخته خان کشته شد.

 

وابستگان این خاندان یا به عثمانی گریختند یا در گوشه‌ای در گمنامی زیستند و یا کشته شدند. از میان تبار شاهان این دودمان تنها از پشت علی مرادخان زند فرزندانی به جا ماند که امروزه دنباله آنان در ایران زندگی نمی‌کنند. دسته هایی از زندیان نیز که از دوده فرمانروایان این خاندان نبودند تا سال‌ها به پیشه کار و دامداری پرداختند.

 

البته دستگاه دیوانی زند به رهبری مرد زیرکی به نام حاج ابراهیم خان کلانتر که به لطفعلی خان خیانت کرده بود یک راست به قاجارها پیوست و به جز تنی چند که به واپسین فرمانروای زند تا دم مرگ وفادار ماندند دیگران رویه ابراهیم خان را پیش گرفتند.