جایگاه زبان فارسی در افغانستان/آیا دری و فارسی دو زبان است؟: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلاح واژه‌های بیگانه و کهنه
برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز ویرایش 2A02:908:967:720:A51F:FF83:F421:23D5 (بحث) به آخرین تغییری که Doostdar انجام داده بود واگردانده شد
برچسب: واگردانی
 
خط ۱:
{{سرصفحه
| عنوان = جایگاه زبان پارسی /فارسی در افغانستان
| قسمت =
| قبلی =
خط ۷:
}}
<!-- در این صفحه از ابرابزار استفاده نکنید -->
تا تصويب قانون اساسى افغانستان در سال ۱۳۴۳ شمسى، زبان رسمیگفتارى و گفتارىديوانى (به جز زبان پشتو و نوشتاری/ديوانازبكى و امثال آنها ) به نام زبان فارسى بود.ياد مى گرديد.
 
در كتاب هاى مكاتب دولتى نيز كتابى به نام "ادبیاتمضمون فارسى"در آموزشمكاتب میشد،تدريس مى گرديد و همهعامه ى مردم گویشاكثرا (لفظ) درى را نشنيده بودند و سخن خود را فارسى مى ناميدند و می نامند. براى نخستين بار در قانون اساسى افغانستان در سال ۱۳۴۳ زبان فارسى را دورطرد كرده به جاى آن زبان درى؟درى را يكى از دو زبان رسمى كشور به تصويب رساندند. در فصل اول، ماده سوم آمده بود، از جمله زبان هاى افغانستان، پشتو و درى زبان هاى رسمى مى باشد. كهاز ايناينكه تبديلچرا وافغانستانی تغييرها تنهااز انگيزهپارسى هاىدورى فارسیگزيده و ایران ستیزی، سياسى و تاريخى داشته است و بس. تا فارسی زباناندرى را ازجانشين ریشهآن شانساختند، جداچيزى سازند،نمى کهگوييم پیروزو همفقط شدند،اشاره نبایدمى فراموشكنيم کردكه کهاين مسلهتبديل مذهبیو همتغيير نقشتنها بسزایانگيزه دارد،هاى زیرا ایران شیعهسياسى و پشتونانتاريخى سنیداشته می‌باشند، که پشتوانه عربستاناست و انگلیس را با خود دارندبس.
 
لازم به يادآوری است كه آنچه اغلب مردم ايران، افغانستان، تاجكستان، سمرقند، بخارا و در گذشته ها از شبه قاره ى هند تا عراق عرب و آناتولى، بدان سخن مى زدند، به دو نام پارسى/فارسی و درى ياد مى گرديد اما در چند دهه ى اخير، افغانستانى ها زبان خود را فارسی درى و ايرانى ها فارسى ایرانی و تاجكستانى ها فارسی تاجيكى مى نامند. با قطعيت مى توان گفت: اينكه سه كشور،كشور مذكور، نام هاى خاصى را براى زبان پارسى -درى در سه حوزه ى پارسيگوى، در انحصار خودگرفته اند، جز عصبيت تنگ و ناسيوناليستى كور دليل ديگرى ندارد.
 
در واقع افغانستانى ها و ايرانى ها و تاجيک ها با يک زبان و اماما گویش (لهجه) هاى مختلف و كمى واژه هاى متفاوت حرف مى زنند و اينگونه تفاوت ها را مى توان در افغانستان بين لهجه كابلى و هراتى و هزاره گى و در ايران ميان لهجه مشهدى و تهرانى و شيرازى و در تاجیكستان و ازبكستان در لهجه سُغدى و ختلانى، وسمرقندى و بخارايى، به روشنوضوح مشاهده نمود ولى در واقع همه، لهجه هاى يک زبان هستند. البته نام گذارى لهجه فارسى در تاجكستان به نام تاجيكى بر مى گردد به دوران اشغال اين كشور توسط اتحاد جماهير شوروى و قبل از آن تاجيک ها هم زبان خود را پارسى مى ناميدند اما نام گذارى اين زبان به درى و فارسى (پارسى) ريشه در پيشتر از هزار سال دارد. حكيم ناصر خسرو بلخى قباديانى مى سرآيدگويد:
 
در واقع افغانستانى ها و ايرانى ها و تاجيک ها با يک زبان و ام گویش (لهجه) هاى مختلف و كمى واژه هاى متفاوت حرف مى زنند و اينگونه تفاوت ها را مى توان در افغانستان بين لهجه كابلى و هراتى و هزاره گى و در ايران ميان لهجه مشهدى و تهرانى و شيرازى و در تاجیكستان و ازبكستان در لهجه سُغدى و ختلانى، وسمرقندى و بخارايى، به روشن مشاهده نمود ولى در واقع همه، لهجه هاى يک زبان هستند. البته نام گذارى لهجه فارسى در تاجكستان به نام تاجيكى بر مى گردد به دوران اتحاد جماهير شوروى و قبل از آن تاجيک ها هم زبان خود را پارسى مى ناميدند اما نام گذارى اين زبان به درى و فارسى (پارسى) ريشه در پيشتر از هزار سال دارد. حكيم ناصر خسرو بلخى قباديانى مى سرآيد:
من آنم كه در پاى خوكان نريزم{{سخ}}مر اين قيمتى دُرّ لفظ درى را
 
سطر ۲۰ ⟵ ۲۱:
اندر عرب، دٓرِ عربى گويى او گشاد{{سخ}}او باز كرد پارسيان را دٓرِ درى
 
حافظ گفته است:
 
زنظم دلكش حافظ كسى شود آگاه {{سخ}}كه لطف طبع و سخن گفتن درى داند
 
سطر ۲۹ ⟵ ۳۱:
و نيز حافظ اشعار خودرا پارسى مى نامد. آنجا كه مى گويد:
 
شكر شكن شوند همه طوطيان هند{{سخ}}زين قند پارسى كه به بنگاله مى رود <ref>http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=75906</ref>
 
مولانا سرودهگفته:
 
مولانا سروده:
ناله‌ای کن عاشقانه، درد محرومی بگو
 
پارسی گو ساعتی و ساعتی رومی بگو
 
و نیز سنایی غزنوی:
 
اندر این یک فن که داری، وان طریق پارسی است
 
دست دست توست، کس را نیست با تو داوری<ref>[https://ariananews.co/news-analysis/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%B1%D9%88.html/ فارسی افغانستان و چالش‌های پیش رو]</ref>
[[رده:جایگاه زبان فارسی در افغانستان]]
 
==منابع==