به مجموعهایمجموعهاي از سلولها و غدهها کهكه هورمون ترشح میکنندميكنند دستگاه هورمونیهورموني میگویندميگويند.
مقدمه:با وجود اینکهاينكه دستگاه عصبیعصبي فعالیتهایفعاليتهاي بدن ما را تنظیمتنظيم میکندميكند اما در بدن ما فعالیتهاییفعاليتهايي وجود
دارند کهكه بایدبايد به طور دائمیدائمي تنظیمتنظيم شوند. مثل تنظیمتنظيم رشد، تنظیمتنظيم سوخت و ساز در سلولها و تنظیمتنظيم مقدار
آب و املاح در بدن.
[[پرونده:Fasle sevvom-ghodeh.jpg|بندانگشتی]]
کنترلكنترل ایناين نوع فعالیتهایفعاليتهاي دائمیدائمي بر عهدهیعهدهي دستگاه هورمونی هورموني(غدد درون ریزريز) میباشدميباشد.
ساختمان غدد درونریزدرونريز:هر غدهیغدهي درون ریزريز شامل اجتماعیاجتماعي از سلولهایسلولهاي بسیاربسيار تخصص یافتهيافته میباشدميباشد کهكه
مواد شیمیاییشيميايي مخصوصیمخصوصي به نام هورمون را به داخل خون ترشح میکنند؛ميكنند. و هورمونها به وسیلهیوسيلهي جریانجريان
خون به سلولها میرسندميرسند.
هورمونها:ترکیباتتركيبات شیمیاییشيميايي مخصوصیمخصوصي هستند کهكه توسط غدههایغدههاي درون ریزريز به داخل خون ترشح شده و
باعث تنظیمتنظيم فعالیتهایفعاليتهاي بدن میشوندميشوند. به سلولهاییسلولهايي کهكه تحت تاثیرتاثير یکيك هورمون خاص قرار میگیرندميگيرند
سلولهایسلولهاي هدف میگویندميگويند. برخیبرخي هورمونها رویروي تمام سلولهایسلولهاي بدن اثر میگذارندميگذارند و همهیهمهي سلولهایسلولهاي
بدن اندام هدف آنها محسوب میشوندميشوند اما برخیبرخي دیگرديگر از هورمونها فقط رویروي سلولهایسلولهاي خاصیخاصي اثر میمي-
گذارند.
نکتهنكته:غدههایغدههاي درون ریزريز مجرا ندارند و سلولها مواد ترشح شده را ابتدا وارد مایعمايع میانميان بافتیبافتي کردهكرده و از آنجا
وارد خون میکنندميكنند.
غدهي تيروئيد
غدهی تیروئید
در ناحیهیناحيهي گردن در جلویجلوي نایناي و زیرزير حنجره قرار گرفته است. ایناين غده هورمونهاییهورمونهايي را در داخل خون) میباشند. این هورمونها از افزوده ) و تری یدو تیرونین(۳ ترشح میکند که مهمترین آنها تیروکسین(۴
) ميباشند. اين هورمونها از افزوده ) و تري يدو تيرونين( 3 ترشح ميكند كه مهمترين آنها تيروكسين( 4
شدن عنصر ید به آمینو اسید تیروزین به وجود میآیند. وظایف اصلی این هورمونها افزایش میزان
شدن عنصر يد به آمينو اسيد تيروزين به وجود ميآيند. وظايف اصلي اين هورمونها افزايش ميزان
سوخت و ساز در سلولها و افزایشافزايش رشد و نمو و افزایشافزايش ذخیرهذخيره انرژیانرژي میباشدميباشد.
غدهي پاراتيروئيد
غدهی پاراتیروئید
به صورت چهار غدهیغدهي کوچکكوچك به پشت غدهیغدهي تیروئیدتيروئيد چسبیدهاندچسبيدهاند و هورمونیهورموني به نام پاراتورمون به داخل
خون ترشح میکنندميكنند. وظیفهیوظيفهي اصلیاصلي ایناين غده تنظیمتنظيم مقدار کلسیمكلسيم در خون و مایعمايع میانميان بافتیبافتي است. بدینبدين
ترتیبترتيب کهكه هر گاه مقدار کلسیمكلسيم در خون و مایعمايع میانميان بافتیبافتي کاهشكاهش یابديابد پاراتیروئیدپاراتيروئيد شروع به ترشح پارتورمون
در داخل خون میکندميكند و ایناين هورمون به سه روش مقدار کلسیمكلسيم را افزایشافزايش میدهدميدهد.
الف- تجزیهتجزيه بافت استخوانیاستخواني و آزاد سازیسازي کلسیمكلسيم از آن
ب-افزایشافزايش باز جذب کلسیمكلسيم از کلیههاكليهها
ج-افزایشافزايش جذب کلسیمكلسيم مواد غذاییغذايي از طریقطريق روده (با کمکكمك فعال سازیسازي ویتامینويتامين D)
آیاآيا میدانیدميدانيد: در هنگام افزایشافزايش مقدار کلسیمكلسيم در خون و مایعمايع میانميان بافتیبافتي هورمون دیگریديگري به نام کلسیتونینكلسيتونين
از غدهیغدهي تیروئیدتيروئيد ترشح میشودميشود و مقدار کلسیمكلسيم را کاهشكاهش میدهدميدهد.
غدهیغدهي لوزالمعده (پانکراسپانكراس)
غدهیغدهي بسیاربسيار بزرگیبزرگي کهكه هم بخش برونریزبرونريز دارد و هم بخش درونریزدرونريز.
قسمت اعظم آن بخش برونریزبرونريز میباشدميباشد کهكه آنزیمهایآنزيمهاي گوارشیگوارشي ترشح میکندميكند. اما بخش درونریزدرونريز آن شامل
مجموعهایمجموعهاي از سلولها است کهكه به صورت جزیرههاییجزيرههايي در داخل بخش برون ریزريز قرار گرفتهاند به همینهمين دلیلدليل
جزایرجزاير لانگرهانس نامیدهناميده میشوندميشوند.(حدود ۱1 میلیونميليون جزیرهجزيره در پانکراسپانكراس وجود دارد.) سلولهایسلولهاي ایناين جزایرجزاير دو
هورمون ترشح میکنندميكنند کهكه عبارتند از:
الف- انسولين: هورمون بسيار مهمي كه كاهندهي قند خون ميباشد. بدين ترتيب كه كمك ميكند تا سلول-
الف- انسولین: هورمون بسیار مهمی که کاهندهی قند خون میباشد. بدین ترتیب که کمک میکند تا سلول-های کبدی و ماهیچهای و چربی گلوکز را جذب کرده و به گلیکوژن تبدیل کنند و گلوکز خون پایین میآید.
هاي كبدي و ماهيچهاي و چربي گلوكز را جذب كرده و به گليكوژن تبديل كنند و گلوكز خون پايين ميآيد.
ب-گلوکاگونگلوكاگون: هورمون افزایندهیافزايندهي قند خون کهكه به دنبال کاهشكاهش مقدار گلوکزگلوكز در خون ترشح میشودميشود. ایناين
هورمون باعث تجزیهتجزيه گلیکوژنگليكوژن در سلولهایسلولهاي کبدیكبدي شده و آن را به گلوکزگلوكز تبدیلتبديل میکندميكند. حتیحتي اسیدهایاسيدهاي
چرب را نیزنيز به گلوکزگلوكز تبدیلتبديل میکندميكند.
آیاآيا میدانیدميدانيد:بیماریبيماري دیابتديابت شیرینشيرين در اثر افزایشافزايش مقدار گلوکزگلوكز در خون ایجادايجاد میشود؛ميشود. کهكه دو نوع دارد.
دیابتديابت نوع ۱1: در اثر از بینبين رفتن سلولهایسلولهاي ترشح کنندهیكنندهي انسولینانسولين به وسیلهیوسيلهي گلبولهایگلبولهاي سفیدسفيد خود بدن
ایجادايجاد میشودميشود و یکيك نوع بیماریبيماري خود ایمنیايمني میباشدميباشد. ایناين نوع دیابتديابت با تزریقتزريق انسولینانسولين درمان میشودميشود.
دیابتديابت نوع ۲2: در ایناين نوع دیابتديابت انسولینانسولين به مقدار کافیكافي ترشح میشودميشود اما گیرندههایگيرندههاي موجود در غشایغشاي سلول-ها قادر به شناخت انسولین نیستند در نتیجه گلوکز نمیتواند وارد سلولها شود و گلوکز خون بالا میرود.
ها قادر به شناخت انسولين نيستند در نتيجه گلوكز نميتواند وارد سلولها شود و گلوكز خون بالا ميرود.
دلیلدليل اصلیاصلي ایجادايجاد ایناين نوع دیابتديابت معلوم نیستنيست اما عواملیعواملي مثل زمینههایزمينههاي ارثیارثي و چاقیچاقي و عدم تحرکتحرك به ایجادايجاد
ایناين نوع دیابتديابت کمکكمك میکنندميكنند. ایناين نوع دیابتديابت با انسولینانسولين درمان نمیشودنميشود. بلکهبلكه با ورزش و مراعات رژیمرژيم
غذاییغذايي میتوانميتوان مقدار گلوکزگلوكز را تنظیمتنظيم کردكرد.
نکتهنكته ۱1:در یکيك فرد سالم مقدار گلوکزگلوكز در خون در حالت ناشتا بینبين ۷۵75 تا ۱۱۵115 میلیگرمميليگرم در هر میلیميلي لیترليتر خون
است.
نکتهنكته ۲2:مقدار هورمونهایهورمونهاي انسولینانسولين و گلوکاگونگلوكاگون خود به وسیلهوسيله مقدار گلوکزگلوكز در خون کنترلكنترل میشوندميشوند.
غدهي هيپوفيز
غدهی هیپوفیز
غدهیغدهي کوچکیكوچكي به بزرگیبزرگي یکيك نخود کهكه در زیرزير مغز قرار دارد و توسط ساقهایساقهاي از هیپوتالاموسهيپوتالاموس آویزانآويزان است.
ارتباط بینبين هیپوتالاموسهيپوتالاموس و هیپوفیزهيپوفيز بسیاربسيار مهم میباشدميباشد چون از ایناين طریقطريق هیپوتالاموسهيپوتالاموس ترشح هورمونهایهورمونهاي
هیپوفیزهيپوفيز را کنترلكنترل میکند؛ميكند. و غدهیغدهي هیپوفیزهيپوفيز نیزنيز با ترشح هورمونهاییهورمونهايي فعالیتفعاليت دیگرديگر غدد درون ریزريز بدن را
کنترلكنترل میکندميكند. به عبارت دیگرديگر غدههایغدههاي درون ریزريز بدن تحت کنترلكنترل هیپوفیزهيپوفيز هستند و هیپوفیزهيپوفيز نیزنيز به نوبهینوبهي
خود تحت کنترلكنترل هیپوتالاموسهيپوتالاموس میباشدميباشد کهكه بخشیبخشي از مغز میباشدميباشد و بدینبدين ترتیبترتيب بینبين دستگاه عصبیعصبي و
هورمونیهورموني ارتباط و هماهنگیهماهنگي به وجود میآیدميآيد.
== تنظیمتنظيم ترشح هورمونها ==
مقدار ترشح هورمونها به دو طریقطريق کنترلكنترل میشودميشود:
الف -به وسیلهوسيله هورمونهاییهورمونهايي کهكه از غده هیپوفیزهيپوفيز ترشح میشوندميشوند.
ب-با مکانیسممكانيسم خود تنظیمیتنظيمي منفیمنفي: یعنیيعني مقدار هورمون موجود در خون شخص میزانميزان تولیدتوليد هورمون را
تنظیمتنظيم میکندميكند به عبارت دیگرديگر اگر مقدار هورمون در خون زیادزياد باشد ترشح هورمون از طریقطريق غده کمتركمتر میمي-
شود و برعکسبرعكس. ایناين مکانیسممكانيسم به نام خود تنظیمیتنظيمي منفیمنفي معروف میباشدميباشد.
[[رده:زیستشناسی]]
|