زیست‌شناسی/تنظیم هورمونی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش Freshman404 (بحث) به آخرین تغییری که Doostdar انجام داده بود واگردانده شد
جز اصلاح نگارشی
خط ۱:
به مجموعهايمجموعه‌اي از سلولهاسلول‌ها و غدههاغده‌ها كه هورمون ترشح ميكنندمي‌كنند دستگاه هورموني ميگويندمي‌گويند.
 
مقدمه: با وجود اينكه دستگاه عصبي فعاليتهايفعاليت‌هاي بدن ما را تنظيم ميكندمي‌كند اما در بدن ما فعاليتهاييفعاليت‌هايي وجود
دارند كه بايد به طور دائمي تنظيم شوند. مثل تنظيم رشد، تنظيم سوخت و ساز در سلولهاسلول‌ها و تنظيم مقدار
آب و املاح در بدن.
[[پرونده:Fasle sevvom-ghodeh.jpg|بندانگشتی]]
كنترل اين نوع فعاليتهايفعاليت‌هاي دائمي بر عهدهيعهده‌ي دستگاه هورموني (غدد درون ريز) ميباشدمي‌باشد.
ساختمان غدد درونريز:هر غدهي درون ريز شامل اجتماعي از سلولهاي بسيار تخصص يافته ميباشد كه
مواد شيميايي مخصوصي به نام هورمون را به داخل خون ترشح ميكنند. و هورمونها به وسيلهي جريان
خون به سلولها ميرسند.
 
ساختمان غدد درونريزدرون‌ريز:هر غدهيهر درونغده‌ي ريزدرون‌ريز شامل اجتماعي از سلولهايسلول‌هاي بسيار تخصص يافته ميباشدمي‌باشد كه
هورمونها:تركيبات شيميايي مخصوصي هستند كه توسط غدههاي درون ريز به داخل خون ترشح شده و
مواد شيميايي مخصوصي به نام هورمون را به داخل خون ترشح ميكنندمي‌كنند. و هورمونهاهورمون‌ها به وسيلهيوسيله‌ي جريان
باعث تنظيم فعاليتهاي بدن ميشوند. به سلولهايي كه تحت تاثير يك هورمون خاص قرار ميگيرند
خون به سلول‌ها مي‌رسند.
سلولهاي هدف ميگويند. برخي هورمونها روي تمام سلولهاي بدن اثر ميگذارند و همهي سلولهاي
بدن اندام هدف آنها محسوب ميشوند اما برخي ديگر از هورمونها فقط روي سلولهاي خاصي اثر مي-
گذارند.
 
هورمونهاهورمون‌ها: تركيبات شيميايي مخصوصي هستند كه توسط غدههايغده‌هاي درون ريز به داخل خون ترشح شده و
نكته:غدههاي درون ريز مجرا ندارند و سلولها مواد ترشح شده را ابتدا وارد مايع ميان بافتي كرده و از آنجا
باعث تنظيم فعاليتهايفعاليت‌هاي بدن ميشوندمي‌شوند. به سلولهاييسلول‌هايي كه تحت تاثير يك هورمون خاص قرار ميگيرندمي‌گيرند
وارد خون ميكنند.
سلول‌هاي هدف مي‌گويند. برخي هورمون‌ها روي تمام سلول‌هاي بدن اثر مي‌گذارند و همه‌ي سلول‌هاي
بدن اندام هدف آنها محسوب ميشوندمي‌شوند اما برخي ديگر از هورمونهاهورمون‌ها فقط روي سلولهايسلول‌هاي خاصي اثر مي-مي‌گذارند.
 
نكته:غدههاي غده‌هاي درون ريز مجرا ندارند و سلولهاسلول‌ها مواد ترشح شده را ابتدا وارد مايع ميان بافتي كرده و از آنجا
غدهي تيروئيد
وارد خون ميكنندمي‌كنند.
 
غدهيغده‌ي تيروئيد
در ناحيهي گردن در جلوي ناي و زير حنجره قرار گرفته است. اين غده هورمونهايي را در داخل خون
) ميباشند. اين هورمونها از افزوده 􀜶 ) و تري يدو تيرونين( 3 􀜶 ترشح ميكند كه مهمترين آنها تيروكسين( 4
شدن عنصر يد به آمينو اسيد تيروزين به وجود ميآيند. وظايف اصلي اين هورمونها افزايش ميزان
سوخت و ساز در سلولها و افزايش رشد و نمو و افزايش ذخيره انرژي ميباشد.
 
در ناحيه‌ي گردن در جلوي ناي و زير حنجره قرار گرفته است. اين غده هورمون‌هايي را در داخل خون ترشح مي‌كند كه مهمترين آن‌ها تيروكسين و تري يدو تيرونين مي‌باشند. اين هورمون‌ها از افزوده شدن عنصر يد به آمينو اسيد تيروزين به وجود مي‌آيند. وظايف اصلي اين هورمون‌ها افزايش ميزان
غدهي پاراتيروئيد
سوخت و ساز در سلولهاسلول‌ها و افزايش رشد و نمو و افزايش ذخيره انرژي ميباشد.
 
غدهيغده‌ي پاراتيروئيد
به صورت چهار غدهي كوچك به پشت غدهي تيروئيد چسبيدهاند و هورموني به نام پاراتورمون به داخل
 
خون ترشح ميكنند. وظيفهي اصلي اين غده تنظيم مقدار كلسيم در خون و مايع ميان بافتي است. بدين
به صورت چهار غدهيغده‌ي كوچك به پشت غدهي تيروئيد چسبيدهاندچسبيده‌اند و هورموني به نام پاراتورمون به داخل
خون ترشح ميكنندمي‌كنند. وظيفهيوظيفه‌ي اصلي اين غدهغده، تنظيم مقدار كلسيم در خون و مايع ميان بافتي است. بدين
ترتيب كه هر گاه مقدار كلسيم در خون و مايع ميان بافتي كاهش يابد پاراتيروئيد شروع به ترشح پارتورمون
در داخل خون ميكندمي‌كند و اين هورمون به سه روش مقدار كلسيم را افزايش ميدهدمي‌دهد.
 
الف- تجزيه بافت استخواني و آزاد سازي كلسيم از آن
 
ب- افزايش باز جذب كلسيم از كليههاكليه‌ها
 
ج- افزايش جذب كلسيم مواد غذايي از طريق روده (با كمك فعال سازي ويتامين D)
 
آيا ميدانيدمي‌دانيد: در هنگام افزايش مقدار كلسيم در خون و مايع ميان بافتي هورمون ديگري به نام كلسيتونين
ج-افزايش جذب كلسيم مواد غذايي از طريق روده(با كمك فعال سازي ويتامين D)
از غدهيغده تيروئيد ترشح ميشودمي‌شود و مقدار كلسيم را كاهش ميدهدمي‌دهد.
 
غدهيغده‌ي لوزالمعده(پانكراس)
آيا ميدانيد: در هنگام افزايش مقدار كلسيم در خون و مايع ميان بافتي هورمون ديگري به نام كلسيتونين
از غدهي تيروئيد ترشح ميشود و مقدار كلسيم را كاهش ميدهد.
 
غدهيغده‌ي بسيار بزرگي كه هم بخش برونريزبرون‌ريز دارد و هم بخش درونريزدرون‌ريز.
غدهي لوزالمعده(پانكراس)
 
قسمت اعظم آن بخش برونريزبرون‌ريز ميباشدمي‌باشد كه آنزيمهايآنزيم‌هاي گوارشي ترشح ميكندمي‌كند. اما بخش درونريزدرون‌ريز آن شامل
غدهي بسيار بزرگي كه هم بخش برونريز دارد و هم بخش درونريز.
مجموعهايمجموعه‌اي از سلولهاسلول‌ها است كه به صورت جزيرههاييجزيره‌هايي در داخل بخش برون ريز قرار گرفتهاندگرفته‌اند به همين دليل
جزاير لانگرهانس ناميده ميشوندمي‌شوند. (حدود 1 ميليون جزيره در پانكراس وجود دارد.) سلولهايسلول‌هاي اين جزاير دو
هورمون ترشح ميكنندمي‌كنند كه عبارتند از:
 
الف- انسولين: هورمون بسيار مهمي كه كاهندهي قند خون ميباشد. بدين ترتيب كه كمك ميكند تا سلول-سلول‌هاي كبدي و ماهيچهاي و چربي گلوكز را جذب كرده و به گليكوژن تبديل كنند و گلوكز خون پايين مي‌آيد.
قسمت اعظم آن بخش برونريز ميباشد كه آنزيمهاي گوارشي ترشح ميكند. اما بخش درونريز آن شامل
مجموعهاي از سلولها است كه به صورت جزيرههايي در داخل بخش برون ريز قرار گرفتهاند به همين دليل
جزاير لانگرهانس ناميده ميشوند.(حدود 1 ميليون جزيره در پانكراس وجود دارد.) سلولهاي اين جزاير دو
هورمون ترشح ميكنند كه عبارتند از:
 
ب- گلوكاگون: هورمون افزاينده‌ي قند خون كه به دنبال كاهش مقدار گلوكز در خون ترشح مي‌شود. اين
الف- انسولين: هورمون بسيار مهمي كه كاهندهي قند خون ميباشد. بدين ترتيب كه كمك ميكند تا سلول-
هورمون باعث تجزيه گليكوژن در سلولهاي كبدي شده و آن را به گلوكز تبديل ميكندمي‌كند. حتي اسيدهاي
هاي كبدي و ماهيچهاي و چربي گلوكز را جذب كرده و به گليكوژن تبديل كنند و گلوكز خون پايين ميآيد.
چرب را نيز به گلوكز تبديل ميكندمي‌كند.
 
ب-گلوكاگونآيا ميدانيد: هورمونبيماري افزايندهيديابت قندشيرين خوندر كهاثر به دنبال كاهشافزايش مقدار گلوكز در خون ترشحايجاد ميشود. اينكه دو نوع دارد.
هورمون باعث تجزيه گليكوژن در سلولهاي كبدي شده و آن را به گلوكز تبديل ميكند. حتي اسيدهاي
چرب را نيز به گلوكز تبديل ميكند.
 
آيا ميدانيد:بيماري ديابت شيرين در اثر افزايش مقدار گلوكز در خون ايجاد ميشود. كه دو نوع دارد.
ديابت نوع 1: در اثر از بين رفتن سلولهاي ترشح كنندهي انسولين به وسيلهي گلبولهاي سفيد خود بدن
ايجاد ميشود و يك نوع بيماري خود ايمني ميباشدمي‌باشد. اين نوع ديابت با تزريق انسولين درمان ميشودمي‌شود.
 
ديابت نوع 2: در اين نوع ديابت انسولين به مقدار كافي ترشح ميشودمي‌شود اما گيرندههايگيرنده‌هاي موجود در غشاي سلول-سلول‌ها قادر به شناخت انسولين نيستند در نتيجه گلوكز نمي‌تواند وارد سلول‌ها شود و گلوكز خون بالا مي‌رود.
ها قادر به شناخت انسولين نيستند در نتيجه گلوكز نميتواند وارد سلولها شود و گلوكز خون بالا ميرود.
 
دليل اصلي ايجاد اين نوع ديابت معلوم نيست اما عواملي مثل زمينههايزمينه‌هاي ارثي و چاقي و عدم تحرك به ايجاد
اين نوع ديابت كمك ميكنندمي‌كنند. اين نوع ديابت با انسولين درمان نميشودنمي‌شود. بلكه با ورزش و مراعات رژيم
غذايي ميتوانمي‌توان مقدار گلوكز را تنظيم كرد.
 
نكته 1: در يك فرد سالم مقدار گلوكز در خون در حالت ناشتا بين 75 تا 115 ميليگرم در هر ميلي ليتر خون
است.
 
نكته 2: مقدار هورمونهايهورمون‌هاي انسولين و گلوكاگون خود به وسيله مقدار گلوكز در خون كنترل ميشوندمي‌شوند.
 
غدهيغده‌ي هيپوفيز
 
غدهيغده‌ي كوچكي به بزرگي يك نخود كه در زير مغز قرار دارد و توسط ساقهايساقه‌اي از هيپوتالاموس آويزان است.
ارتباط بين هيپوتالاموس و هيپوفيز بسيار مهم ميباشدمي‌باشد چون از اين طريق هيپوتالاموس ترشح هورمونهايهورمون‌هاي
هيپوفيز را كنترل ميكند.مي‌كند و غدهيغده‌ي هيپوفيز نيز با ترشح هورمونهاييهورمون‌هايي فعاليت ديگر غدد درون ريز بدن را
كنترل ميكندمي‌كند. به عبارت ديگر غدههايغده‌هاي درون ريز بدن تحت كنترل هيپوفيز هستند و هيپوفيز نيز به نوبهينوبه‌ي
خود تحت كنترل هيپوتالاموس ميباشدمي‌باشد كه بخشي از مغز ميباشد و بدين ترتيب بين دستگاه عصبي و
هورموني ارتباط و هماهنگي به وجود ميآيدمي‌آيد.
 
==تنظيم ترشح هورمونهاهورمون‌ها==
مقدار ترشح هورمونهاهورمون‌ها به دو طريق كنترل ميشودمي‌شود:
 
الف -به وسيله هورمونهاييهورمون‌هايي كه از غده هيپوفيز ترشح ميشوندمي‌شوند.
 
ب - با مكانيسم خود تنظيمي منفي: يعني مقدار هورمون موجود در خون شخص ميزان توليد هورمون را
تنظيم ميكندمي‌كند به عبارت ديگر اگر مقدار هورمون در خون زياد باشد ترشح هورمون از طريق غده كمتر مي-مي‌شود و برعكس. اين مكانيسم به نام خود تنظيمي منفي معروف مي‌باشد.
شود و برعكس. اين مكانيسم به نام خود تنظيمي منفي معروف ميباشد.
 
[[رده:زیست‌شناسی]]