ویکی‌کودک:زبان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۵۲:
'''فعل:'''
در هر گزاره يك جزء اصلي وجود دارد كه بدون وجود آن جمله ناقص و ناتمام است كه به آن فعل مي گوييم،مثل كلمه گذشت در اين جمله.
خط ۱۰۲:
پس تعريف هركدام از شش صورت فوق مي تواند به اين صورت بيان شود كه:
'''آمدم=اول شخص مفرد
آمدي=دوم شخص مفرد
خط ۱۱۲:
آمديد=دوم شخص جمع
آمدند=سوم شخص جمع'''
درهر فعل جزئي ازآن معني اصلي را در بر دارد و در همه صورتها تغيير نمي كندكه به آن ماده فعل مي گويند،مثلا در همان فعل آمدن جزء «آمد»در هر شش صورت حضور دارد.
خط ۱۲۰:
جزئ ديگر فعل كه در هر صورت با صورت قبل تفاوت دارد
'''شناسه ناميده''' مي شود.مثلا در همان فعل آمدن جزء دوم هر صورت شكلي ديگر دارد يعني اين صورتها:
م ـ ي ـ يم ـ يد ـ ند
خط ۱۲۸:
ماده فعل:
'''ماده ماضي ، ماده مضارع'''
قبلا مطرح كرديم كه ماده فعل،جزئي از فعل است كه در همه صورتها ثابت مي ماند و حالا اضافه مي كنيم كه در زبان فارسي هر فعل دو ماده مختلف دارد كه هر كدام برخي از صورتهاي فعل را مي سازند.
خط ۱۳۶:
هستند:
'''نوشتم،مي نوشتم،نوشته ام،نوشته باشم،نوشته بودم،
مي نويسم،بنويس،بنويسيم.'''
جنانكه ملاحظه مي شود اين صورتها از فعل«نوشتن»به دو دسته تقسيم شده اند،در دسته اول جزئي كه ثابت است و تغيير نمي كند«نوشت» است و در دسته دوم«نويس»،از نظر زمان فعل هايي كه جزء ثابت آنها«نوشت» مي باشد،برزمان گذشته دلالت مي كنند و فعل هايي كه جزء ثابت آنها «نويس» مي باشد،زمانهاي حال و آينده را مي سازند،بهمين دليل ماده صورتهاي اول را«ماده ماضي» و ماده صورتهاي دوم را «ماده مضارع» مي ناميم پس در زبان فارسي هر فعلي دو ماده دارد: يكي ماده ماضي و ديگري ماده مضارع همه صورتهايي كه معني حال و آينده از انها بر مي آيد از ماده مضارع ساخته مي شوند.
خط ۱۴۶:
'''نهاد . فاعل:'''
گفتيم نهاد قسمتي از جمله است كه درباره آن خبر ميدهيم و گزاره خبري است كه درباره نهاد مي دهيم.
خط ۱۵۴:
خبري كه درباره نهاد مي دهيم بيان يكي از اين چهار حالت است.
'''1.انجام دادن يا انجام دادن عملي،مانند:خوردن،شكستن،
پختن'''
'''2.پذيرفتن عملي،مانند خورده شدن،شكسته شدن،پخته شدن'''
'''3.داشتن صفتي،مانند دانا بودن،سفيد بودن،گرم بودن'''
'''4.پذيرفتن صفتي،مانند دانا شدن،گرم شدن،بيمارشدن'''
درحالت اول كلمه اي كه نهاد قرار بگيردكننده كار هم هست
مثلا اگر«'''اكبر»نهاد''' قرار بگيرد انجام دهنده عمل خوردن هم هست.«اكبر چاي را خورد»
درحالت دوم كلمه اي كه نهاد قرار بگيرد پذيرنده كار است.مثلا«آش پخته شد»
خط ۱۷۴:
به اين جمله توجه كنيد:
'''سعدي گلستان را نوشت'''
در اين جمله،نهاد،يعني قسمتي از جمله درباره آن خبري داده ايم كلمه «سعدي» است.فعلي كه در گزاره آمده،كاري است كه از سعدي سرزده است.يعني عمل«نوشتن گلستان»را سعدي انجام داده است.پس او كننده كار است،در دستور زبان به كننده كار، فاعل مي گوييم،پس:
'''«فاعل كلمه اي است كه انجام دادن كاري را به آن نسبت دهيم»'''
***************************************************************
| |||