ایرانیان و ترکان ماوراءالنهر از اسلام تا حمله مغول/منابع اصلی
تاریخ انتشار منابع فارسی، خورشیدی و منابع عربی، قمری است. منابع اروپایی و ترکی ترکیه تاریخ میلادی دارند. هنگام نقل قول در متن، از عناوین کوتاه تری استفاده خواهد شد که که نشان دهنده مشخص منابع مزبور باشند.
نویسنده ناشناس (قرن چهارم هجری): حدود العالم من المشرق الی المغرب، تهران ۱۳۶۲ خ.
ابن الاثیر، عزالدین علی: الکامل فی التاریخ، جلد نهم، ترجمه حمید رضا آژیر، تهران ۱۳۸۱ خ.
ابن خرداذبه، عبدالله: المسالک و الممالک، لیدن ۱۸۸۹
ابن خلدون: العبر، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، جلد دوم، تهران ۱۳۸۳ خ.
— مقدمه، ترجمه فارسی از محمد پروین گنابادی، جلد دوم، تهران ۱۳۳۶ خ.
— مقدمه، جلد اول و دوم، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران ۱۳۳۶ خ.
— مقدمه، چاپ سوم اصل عربی، شکل کامل، بیروت ۱۹۰۰
استخری (یا: اصطخری)، ابواسحاق ابراهیم (قرن دهم م): مسالک و ممالک، ترجمه ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰ خ.
اشپولر، برتولد: تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام، ج. یکم، تهران ۱۳۷۳ خ.
— تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام، ج. دوم، چاپ هشتم، تهران ۱۳۹۱ خ.
باسورث، ک ا. تاریخ سیاسی و دودمانی ایران (۴۹۰-۶۱۴ هجری/۱۰۰۰-۱۲۱۷ میلادی)، در: تاریخ ایران (تاریخ ایران کمبریج)، جلد پنجم، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمه حسن انوشه، تهران ۱۳۸۱ خ.
بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی: فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران ۱۳۳۷ خ.
بیرونی، ابوریحان (۳۹۰-۳۹۱ ق): آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمه اکبر داناسرشت، تهران ۱۳۸۶ خ.
بیهقی، ابوالفضل: تاریخ بیهقی، چاپ فیاض و غنی، تهران ۱۳۲۴ خ.
تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، از سلسله تحقیقات گروه تاریخ ایران دانشگاه کمبریج، جلد چهارم، مترجم: حسن انوشه، تهران ۱۳۶۳ خ. (در متن: تاریخ ایران کمبریج، جلد چهارم)
تاریخ ایران از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، پژوهش دانشگاه کمبریج، گردآورنده: ج. آ. بویل، ترجمه حسن انوشه، جلد پنجم، تهران ۱۳۸۱ خ. (در متن: تاریخ ایران کمبریج، جلد پنجم)
جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر (قرن دوم-سوم ق): البیان و التبیین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، جزء سوم، چاپ هفتم، قاهره ۱۴۱۸ هجری، ۱۹۹۸ م.
— مناقب الترک، در: «رسائل الجاحظ»، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره ۱۹۶۴
جوادی، عباس: ایران و آذربایجان در بستر تاریخ و زبان، لندن ۲۰۱۵
رئیس نیا، رحیم: آذربایجان در سیر تاریخ ایران، تهران ۱۳۷۰ خ.
زرین کوب، عبدالحسین: دو قرن سکوت، تهران ۱۳۲۶خ.
سرگذشت ابن سینا، به قلم خود او و شاگردش ابوعبید عبدالواحد جوزجانی، ترجمه سعید نفیسی، تهران ۱۳۳۱
سپهری، فریدون: پژوهشی در باره امامان اهل سنت، تهران ۱۳۸۰
طبری، محمد بن جریر: تاریخ طبری، ترجمه فارسی ابوالقاسم پاینده، جلد نهم، چاپ اول، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، تهران ۱۳۵۳ خ.
— همان، جلد نهم، چاپ پنجم، تهران ۱۳۸۳ خ.
— همان، جلد دهم، چاپ دوم، تهران ۱۳۶۳ خ. (شماره بندی متوالی صفحات در ادامه جلد نهم، بالا)
غزالی، حامد بن محمد: اعترافات غزالی، کتاب المنقذ من الضلال، ترجمه زین الدین کیایی نژاد، تهران ۱۳۳۸ خ.
— تهافُت الفلاسفه، یا تناقض گویی فیلسوفان، ترجمه دکتر علی اصغر حلبی، تهران ۱۳۸۲ خ.
عبدالعلی کارنگ: تاتی و هرزنی، دو لهجه از زبان باستان آذربایجان، تبریز ۱۳۳۳ خ.
کاشغری، محمود بن حسین بن الحسین بن محمد: کتاب دیوان لغات الترک (تالیف ۴۶۶ ق)، باز نشر استانبول (۱۳۳۳ ق):، جلد اول، ثانی، ثالث (۱۳۳۳)
گردیزی، عبدالحی: زین الاخبار، تهران ۱۳۶۳ خ.
مسکوب، شاهرخ: ملیت و زبان، پاریس ۱۳۶۸ خ.
مینورسکی، ولادیمیر: پژوهشی درباره امور نظامی و غیر نظامی فارس، شامل عرض سپاه اوزون حسن اثر جلال الدین دوانی. همراه با «پژوهشی درباره امور نظامی و غیر نظامی فارس»، ترجمه حسن جوادی، نشریه بررسی‌های تاریخی»، بهمن و اسفند ۱۳۴۷، شماره ۱۸
ابن ندیم، محمد بن اسحاق: فهرست، ترجمه محمد رضا تجدد، تهران، چاپ اول ۱۳۸۱ خ.
نَرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر: تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر احمدبن محمد نصر القباوی، تهران ۱۳۶۲ خ.
ورهرام، غلامرضا: حکومت‌های محلی در شرق ایران، در: مجله تحقیقات تاریخی، سال اول، شماره سوم، تهران ۱۳۷۱ خ.
هیئت، جواد: سیری در تاریخ زبان و لهجه‌های ترکی، چاپ سوم، تهران ۱۳۸۰ خ.
ابی یعقوب، احمد: تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران ۱۳۴۲ خ.
یوسفی، غلامحسین: ابومسلم، سردار خراسان، تهران ۱۳۷۸
Abetekov, A. and Yusupov, H. : Ancient Iranian Nomads in Western Central Asia, in Harmatta, Janos (1994): History of Civilizations of Central Asia, Vol. II, UN Publishing, Paris
Anthony, David W. (2007). The Horse, The Wheel And Language. How Bronze-Age Riders From the Eurasian Steppes Shaped The Modern World. Princeton University Press
Anthony, Sean W. : Nawbakhti Family, in EIr online
Asimov, M. S. , and Bosworth, C. E. (eds.) (1998): History of Civilizations of Central Asia, Vol. IV, UN Publishing, Paris
Avicenna (ibn-Sina, Abu Ali): A Treatise on the Canon of Medicine (original Arabic: al-Qanun fi-l Tibb,) around 1025-1037, English translation, London 1930, Reprint New York 1973
Barthold, Wassili V. (1928): Turkestan down to the Mongols, (E. J. W. Gibb Memorial» Series)
— (1935): 12 Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens; in: Die Welt des Islams, Bd. 17, Beiband zu Band 14-17. 12 Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens (1935); Brill
— (1925): Tadzhiki, Istoricheskiy Ocherk, (in:) Sochineniya II, 1, Moskva 1963
Bregel, Yuri: Turko-Mongol Influences in Central Asia, in Canfield (ed.) (1991)
Bergne, Paul (2007): The Birth of Tajikistan; National Identity and the Origins of the Republic, Tauris, New York
al-Biruni, Aby Reyhan: A Chronology of Ancient Nations (English translation,) London 1886
Boeschoten, Hendrik: The Speakers of Turkic Languages, in: Johanson, Lars and Agnes Csato, Eva (eds.) (1998): The Turkic Languages, New York
Bolshakov, O. G. : Central Asia under the Early Abbasids, in M. S. Asimov and C. E. Bosworth (eds.): History of Civilisations of Central Asia, Vol. 4, Part 2, UNESCO 1998
Bosworth, C. Edmund: A Pioneer Arabic Encyclopedia of the Sciences: Al Khwarizmi’s Keys of the Sciences, in Isis, University of Chicago Press Journals, 1963 54:1, No. 175
— (1963): The Ghaznavids: The Empire in Afghanistan and Eastern Iran ۹۹۴-۱۰۴۰; Edinburgh University Press
— (2007): The Turks in the Islamic Lands up to the Mid-11th Century, in Bosworth, C. E. (ed.): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
— (2007): Barbarian Incursions: the Coming of the Turks into the Islamic World, in Bosworth, C. Edmund (ed.): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
—: The Appearance of the Arabs in Central Asia under the Umayyads and the Establishment of Islam, in Asimov, M. S. , and Bosworth, C. E. (1998): The History of Central Asian Civilizations, Vol. IV, Part one, UNESCO Publishing
—: Chorasmia ii. Islamic times; in EIr online
Brice, W. C. (1955): The Turkish Colonization of Anatolia; in Bulletin of the John Rylands Library, 38:1, pp. 18-44, London, p. 41
Cahen, Claude: Pre-Ottoman Turkey (1968): a general survey of the material and spiritual culture and history, trans. J. Jones-Williams, New York
The Cambridge History of Iran in Eight Volumes, vol. 4: The Period from the Arab Invasion to the Seljuqs; edited by R. N. Frye, Cambridge University Press, 1971
Canfield, Robert L. (ed.) (1991): Turko-Persia in Historical Perspective, Cambridge University Press
Dankoff, Robert: Qarakhanid Literature and the Beginnings of Turco-Islamic Culture, in Paksoy, Hasan B. (ed.): Central Asian Monuments, Istanbul 1992
Durant, Will (1954): The Story of Civilisations, vol. 1: Our Oriental Heritage, New York
Fragner, Bert: Persephonie: Regionalität, Identität und Sprachkontakt in der Geschichte Asiens; Herausgegeben von Dr. H. Alam, Bautz Verlag 1999
Frye, Richard N. (1975): The Golden Age of Persia. The Arabs in the East, London
—. : Pre-Islamic and early Islamic cultures in Central Asia, in Canfield (ed.) (1991)
— (1995): The Heritage of Central Asia, Princeton, NJ, USA
—, and Sayılı, Aydın N. : Turks in the Middle East before the Seljuqs, in Bosworth, C. E. (ed.) (2007): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
— (2008): The Heritage of Persia, Costa Mesta, Calif. , USA
Frye, Richard N. (2015): The Heritage of Persia, London
— (2018): History of Persian Language in the East, PDF from R. Frye’s personal website
Gabin, A. : Irano-Turkish Relations in the Late Sasanian Period, in: The Cambridge History of Iran, Vol. 3, 1983
al-Ghazali, Abu-Hamid Mohammad: The Incoherence of the Philosophers, translated by Michael E. Marmura, Provo, Utah, USA (2000)
(—: Deliverance from Error. Translated by) Watt, Montgomery: The Faith and Practice of al-Ghazali, London 1952
Gibb, H. A. R. (1923): The Arab Conquests in Central. Asia, London
Göbl, Robert: Dokumente zur Geschichte der iranischen Hunnen in Baktrien und Indien, Wiesbaden 1967
Golden, Peter B. : Karakhanids and Early Islam, in Sinor, Denis (ed.) (1990): The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press
— (1992): An Introduction to the History of the Turkic Peoples, Harrassowitz, Wiesbaden
— (1992): The Turkic Peoples: A Historical Sketch, in Johanson, Lars and Csato, Eva A. : The Turkic Languages, Routledge, London, and New York, ۱۹۹۸
— (2011): Central Asia World History, Oxford University Press
Grafton, A. , Most, G. W. , Settis, S. (Eds.); The Classical Tradition, Harvard University Press Reference Library, 2013
Grenet, Frantz and De la Vaissiere, Etienne (2002): The Last Days of Panjikent, in Silk Road Art and Archaeology, vol. 8
Gutas, Dimitri (1998): Greek Thought, Arabic Culture. The Graeco-Arabic Translation Movement in Baghdad and Early ‹Abbasid Society (2nd-4th/8th-10th centuries.) Routledge, New York NY
Harmatta, Janos (ed.) (1994): History of Civilizations of Central Asia, Vol. II, UN Publishing, Paris
Kaplony, Andreas: The Conversion of the Turks of Central Asia to Islam as Seen by Arabic and Persian Geography: A Comparative Perspective, in: É. de La Vaissière (éd.) (2008): Islamisation de l’Asie centrale. Processus locaux d’acculturation du VIIe au XIe siècle. Paris, pp. 319-338. (Studia Iranica, Cahier 39)
al-Kaşhğari, Mahmud: Compendium of the Turkic Dialects (Divan Lughat ut-Turk),; transl. R. Dankoff; Cambridge, Massachusetts, 1982-1985
Kennedy, Hugh (2004): When Baghdad Ruled the Muslim World. The Rise and Fall of Islam’s Greatest Dynasty, Da Capo Press, USA
— (2007): The Great Arab Conquests, Da Capo Press, USA
Ibn Khaldun: The Muqaddimah, translated into English by Franz Rosenthal, New York 1958
Al-Khalili, Jim (2016): Im Haus der Weisheit; Die Arabischen Wissenschaften als Fundament unserer Kultur, 2. Auflage, Fischer, Frankfurt am Main
Lewis, Bernard (2002): What Went Wrong? The Clash Between Islam and the Modernity in the Middle East; Oxford University Press
Maalouf, Amin (2015): Samarkand, Insel-Verlag, Berlin
Madelung, W. : “al-Māturīdī”, in Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by P. Bearman, e.a. , 1990
Markwart, Joseph (1901): Ērānšahr nach der Geographie des Ps. Moses Xorenac’i, Berlin
McKenzie, D. N. (1991, 2011): Chorasmia iii. The Chorasmian Language; in EIr online
Minorsky, Vladimir F. (Translator) (1937): Anonymous: Hudud-al Alam, The Regions of the World, A Persian Geography 372 A.H. -982 A.D. , London
Morgenstierne, Georg Valentin (2011): “AFGHANISTAN vi. Paṣ̌tō,” in Encyclopaedia Iranica online; 1982, viewed on Sep ۶, ۲۰۱۸
Mottahedeh, Roy: The Abbasid Caliphate in Iran, in Frye (ed.): The Cambridge History of Iran, vol. 4, 1971
Narshakhi: The History of Bukhara, translated (into English) from a Persian abridgment of the Arabic original by Richard N. Frye, Cambridge, Massachusets 1954
Negmatov, Nugman N. : The Samanid State, in Asimov, M. S. , and Bosworth, C. E. (eds.) (1998): History of Civilizations of Central Asia, Vol. IV, UN Publishing
Ocak, Ahmet Yaşar (2011): Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri, Selçuklu Dönemi, İstanbul
Olbrycht, Marek Jan: Arsacid Iran and the Nomads of Central Asia – Ways of Cultural Transfer; in: Bemmann, Jan and Schmauder, Michael (ed.) (2015): Complexity of Interaction Along the Eurasian Steppe Zone in the First Millenium CE, Bonn
Ortaylı, İlber: Türklerin Tarihi, İstanbul 2015
Osman S. A. Ismail, in Bosworth, C. E. (ed.) (2007): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
Patts, D. T. : Nomadism in Iran (2014): From Antiquity to the Modern Era, Oxford University Press
Perry, John: From Persian to Tajik to Persian: Culture, politics, and law reshape a Central Asian language, in NSL.8, Linguistic Studies in the Non-Slavic Languages of the Commonwealth of the Independent States and the Baltic Republics, ed. Howard I. Aronson, Chicago Linguistics Society, 1996
— Tajik i. The Ethnonym, Origins, and Application, in EIr online
Pingree, D. : Banu Amajur, in EIr online
Pritsak, Omeljan: Titles and Tribal Names amongst the Altaic Peoples, in Bosworth, C. E. (ed.) (2007): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
Qian, Sima: The Account of Dayuvan (Farghana), in: Records of the Grand Historian: Han Dynasty II, revised edition, translated by Burton Watson, Columbia University Press, 1993
Rapoport, Yuri Aleksandrovich (1991): Chorasmia i. Archaeology and pre-Islamic history; in EIr online
Robson, J. : al-Bukhari, in Encyclopaedia of Islam, 2. Edition, vol. 1, Brill, Leiden 1960
Roux, Jean-Paul (2007): Türklerin Tarihi: Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl, İstanbul
Scharlipp, Wolfgang-Ekkehard (1992): Die frühen Türken in Zentralasien: Eine Einführung in ihre Geschichte und Kultur, Darmstadt
Schaeder, Hans Heinrich: Türkische Namen der Iranier, in: Die Welt des Islams, Festschrift für Friedrich Giese, Berlin/Leipzig 1941
Schmitt, Rüdiger (Hsg.) (1989): Compendium Linguarum Iranicarum, Göttingen
— (2000): Die iranischen Sprachen in Geschichte und Gegenwart, Wiesbaden
Sinor, Denis (ed.) (1990): The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press
Starr, S. Frederick (2013): Lost Enlightenment. Central Asia’s Golden Age from the Arab Conquest to Tamerlane, Princeton University Press
Strabo: Geography, Book 11
Sunderman, Werner: An Early Attestation of the Name of the Tajiks, in MedioIranica, Proceedings of the International Colloquium Organized by Katholieke Universitet Leuven, Belgium 1993
Sykes, P. E. (1915): A History of Iran, London
Toynbee, Arnold (1956): The Study of History. London, UK: Oxford University Press
Watson, Burton (1993): Records of the Grand Historian of China: Han Dynasty II (revised ed.) Translated from the Shiji of Sima Qian
Windfuhr, Gernot: 2. Dialectology and Topics, in: Windfuhr, Gernot (2009): The Iranian Languages, Routledge, Oxon, UK and New York, NY
Yusofi, Gh. H. : Abu Moslem Khorasani, in EIr online