مقدمه‌ای بر سیستم‌های اطلاعاتی رایانه‌ای/توسعه سیستم‌ها

سیستم‌های اطلاعاتی چه هستند؟

سیستم (نظام) به مجموعه‌ای از روندها و عناصر مختلف گفته می‌شود که با همدیگر کار می‌کنند تا یک وظیفه را کامل کنند. بر طبق این تعریف می‌توانیم سیستم‌های اطلاعاتی را نیز تعریف کنیم؛ از سیستم‌های اطلاعاتی برای ایجاد اطلاعات برای کاربران بر پایه نیازشان استفاده می‌شود. تفاوت سیستم‌های اطلاعاتی در این است که بر پایه نیاز کاربر اطلاعات مفید را برایش فراهم می‌کند. سیستم های اطلاعاتی داده‌ها را به محض به وجود آمدن، مدیریت و پردازش می‌کنند. از این سیستم‌ها ممکن است برای برنامه‌ریزی طولانی یا فقط برای کارهای یک روزه استفاده شود. این سیستم‌ها بسیار مفیدند و زندگی را دلپذیر می‌کنند، با این حال این سیستم‌ها ایستا هستند یعنی نیاز است که یک نفر وقتی نیازهای جدیدی به وجود آمد آن‌ها را تغییر دهد. این موضوع توسعه سیستم نامیده می‌شود. اگرچه توسعه سیستم هزینه‌بر است اما شدیدا نیاز داریم که این کار را انجام دهیم زیرا همه چیز همیشه در حال تغییر است. تغییراتی همچون خط مشی ها و سیاست های جدیدی که در یک شرکت اتخاذ می‌شوند.

بعضی از سیستم‌های اطلاعاتی برای استفاده همه کارمندان هستند ولی بعضی از سیستم‌های اطلاعاتی مختص کارمندان خاصی با مسئولیت‌های خاص می‌باشند. هر چه یک نفر در نردبان شرکت در پله بالاتری قرار گرفته باشد، با توجه به موقعیتی که دارد، مسئولیت‌هایش نیز افزایش می‌یابد. به همین دلیل سیستم‌های اطلاعاتی برای کارمندانی که در سطح خاصی قرار گرفته‌اند باید مطابق با نیازهای آن‌ها طراحی شود. معمولا در سطوح پایین کاری که کارمندان انجام می‌دهند و تصمیم‌گیری‌هایی که انجام می‌دهند فقط در سطح خودشان تاثیرگذار است و بر کارمندان دیگر یا سایر بخش‌های شرکت تاثیری ندارد.

انواع سیستم‌های اطلاعاتی

چهار سیستم اطلاعاتی ضروری

علی رغم وجود انواع مختلفی از سیستم‌های اطلاعاتی ۴ سیستم زیر از همه مهمتر هستند: سیستم‌های پردازش تراکنش، سیستم‌های مدیریت ارتباط با مشتری، سیستم‌های هوش کسب و کار، سیستم‌های مدیریت دانش. از سیستم‌های پردازش داده برای پردازش و خروجی گرفتن از عملیات اصلی کسب و کار، ذخیره‌سازی و گرداوری داده‌ها استفاده می‌شود. هدف این سیستم‌ها دریافت ورودی و دادن خروجی است. به عنوان مثال یک سیستم آنلاین رزرو بلیت هواپیما یک نمونه سیستم پردازش تراکنش (TPS) است.

سیستم‌های خبره

مدول‌های سیستم خبره

سیستم خبره یک سیستم اطلاعاتی ترکیب شده است که وظایف آن پشتیبانی از فرآیندهای کسب و کار، جریان‌های اطلاعاتی، گزارش‌دهی، تحلیل داده در سازمان‌های پیچیده می‌باشد.

داده‌کاوی

از اسم واژه داده‌کاوی چنین برمی‌آید که چیزی شبیه دست بردن در اطلاعات محرمانه باشد اما چنین نیست. در واقع داده‌کاوی «به هر فرآیندی گفته می‌شود که داده‌ها را از جنبه‌های مختلف تحلیل می‌کند و آنها را به صورت اطلاعاتی مفید خلاصه‌سازی می‌کند». به عبارت دیگر داده‌کاوی داده‌های فراوان درباره هر چیزی که ممکن باشد شامل اطلاعات عمومی را دریافت می‌کند و پس از تحلیل آن‌ها توسط یک نرم‌افزار نتیجه مفیدی به دست می‌دهد، کاری که یک انسان به تنهایی نمی‌تواند انجام دهد. در داده‌کاوی با استفاده از رایانه‌ها حجم زیادی از داده‌ها که انسان قادر به تحلیل آن‌ها نیست، غربالگری می‌شود.

روش‌های داده‌کاوی

از آنجایی که اصلی‌ترین هدف داده‌کاوی پیشبینی است، داده‌کاوی پیشبینی کننده رایج‌ترین نوع داده‌کاوی است و در کسب و کار از کاربرد و محبوبیت زیادی برخوردار است.

طراحی/تولید به کمک رایانه

سیستم‌های طراحی/تولید به کمک رایانه سیستم‌هایی هستند که برای تولید و طراحی محصولات از آن‌ها استفاده می‌شود.

سیستم‌های پشتیبانی از تصمیم

یکی از انواع سیستم‌های پشتیبانی که به وفور در کسب و کارها مورد استفاده قرار می‌گیرد، سیستم پشتیبانی از تصمیم است. تحقیقات در مورد سیستم‌های پشتیبانی از تصمیم از اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی آغاز شد اما تعامل خود با کاربران را از دهه ۱۹۸۰ میلادی آغاز کرد. سیستم‌های پشتیبانی از تصمیم به کاربران کمک می‌کنند بتوانند بر اساس تقاضا و به صورت تعاملی اقدام به تصمیم‌گیری نمایند.

هوش مصنوعی

سیستم‌های هوش مصنوعی سیستم‌هایی هستند که به رایانه‌ها این توانایی را می‌دهند که دست به انجام کارهایی بزنند که از ویژگی‌های هوش بشری برخوردار باشند.

IBM Watson و رایانش شناختی

رایانه IBM Watson

IBM Watson یک رایانه جدید است که توسط شرکت IBM اختراع شده است، این رایانه فرآیند پردازش اطلاعات را به طرزی متفاوت از رایانه‌های کلاسیک انجام می‌دهد.

توسعه سیستم

گروه توسعه سیستم اطلاعاتی

به گروه توسعه سیستم اطلاعاتی، گروه فناوری اطلاعات نیز گفته می‌شود. این گروه مسئولیت اجرا، نگهداری و توسعه سیستم‌های اطلاعاتی و رایانه‌ای را در سازمان بر عهده دارد.

مشاغل توسعه سیستم‌ها

بعضی دیگر از شغل‌های مرتبط با فناوری اطلاعات (IT) عبارتند از تحلیلگر کسب و کار، برنامه‌نویس نرم‌افزار، پرسنل عملیات، و متخصص امنیت. یک تحلیلکر کسب و کار (business analyst) شخصی است که وظیفه‌اش تحلیل سازمان و سندهای آن برای ارزیابی و پردازش اطلاعات است. برنامه‌نویس نرم‌افزار (application programmer) شخصی است که اپلیکیشن‌های جدید ایجاد می‌کند و برای بالا بردن کارایی، اپلیکیشن‌ها را با هم ترکیب می‌کند. پرسنل عملیات (Operations personal) اشخاصی هستند که به صورت روزانه همه چیز را بررسی می‌کنند و به دنبال راه‌هایی برای بهبود هستند. این شغل مفید است زیرا پیشرفت کسب و کار را نسبت به روز قبل بررسی می‌کند. متخصصان امنیت (Security specialist) برای حفاظت داده‌ها و اطلاعات سیستم‌های امنیتی ایجاد می‌کنند. آنها تلاش می‌کنند تا همه افراد در شرکت به همه اطلاعات در پایگاه داده دسترسی نداشته باشند. همچنین این متخصصان بر رخدادهای امنیتی نظارت می‌کنند تا مشکلی پیش نیاید.

تبدیل شدن به یک توسعه دهنده سیستم

برای اینکه یک نفر بتواند به یک توسعه دهنده سیستم تبدیل شود باید مهارت‌های پایه‌ای برنامه‌نویسی را بداند. حداقل باید یک زبان برنامه‌نویسی بداند. او باید بداند وقتی مشکلی در سیستم پیش آمد چطور آن خطا را برطرف کند. او باید نگهداری سیستم را بداند تا احتمال وقوع خطا به حداقل کاهش یابد.

برونسپاری

امروزه بسیاری از کسب و کارها بخشی از کارها را برون‌سپری می‌کنند. وقتی یک کسب و کار از بیرون شرکت خود، کسانی را برای کارهای خود استخدام کند، مثلا برای ایجاد یک نرم‌افزار یا پایگاه داده جدید، برون‌سپاری رخ داده است. بعضی از مثال‌های برون‌سپاری شامل موارد زیر است: خدمات‌رسانی به مشتری، حسابداری حقوق و دستمزد، پزدازش کارت اعتباری. با گذشت سال‌ها برون‌سپاری بیشتر می‌شود زیرا برای کسب و کار سودمند است.

چرخه زندگی توسعه سیستم (SDLC)

چرخه SDLC (چرخه زندگی توسعه سیستم) از ۶ مرحله تشکیل شده است: بررسی اولیه، تحلیل سیستم، طراحی سیستم، اکتساب سیستم، اجرای سیستم، نگهداری سیستم.

روش‌های توسعه سیستم

روش‌های توسعه سیستم عبارتند از: روش سنتی، روش تکرار شونده، روش توسعه کاربر نهایی.