اسید و باز/تعریف
|
اسید و باز | تعریف | خواص | 
|
| با مطالعه این صفحه می‌توانید با تعریف‌های مختلف از اسید و باز آشنا شوید. | این کتاب نسخهٔ پی‌دی‌اف ندارد. | 
|
این کتاب نسخهٔ صوتی ندارد. |
در جهان میلیون‌ها مادهٔ شیمیایی وجود دارد. بعضی از آنها دارای خاصیت اسیدی و بعضی دیگر دارای خاصیت بازی هستند. اسیدها موادی هستند که در ترکیب با آب یون هیدروژن (+H) آزاد می‌کنند. بازها موادی هستند که در ترکیب با آب یون هیدروکسید (-OH) آزاد می‌کنند.[۱]
کلمه «اسید» (به انگلیسی:acid) از واژه لاتین acidus به معنای «ترش مزه» آمده‌است. تعاریف گوناگونی برای اسید و باز وجود دارد، از جمله تعاریف آرنیوس، لوری-برونستد و لوییس.
اسیدها موادی ترش مزه‌اند خاصیت خورندگی دارند شناساگرها را تغییر رنگ می‌دهند و بازها را خنثی می‌کنند. بازها موادی با مزهٔ گس-تلخ اند حالتی لزج دارند شناساگرها را تغییر رنگ می‌دهند و اسیدها را خنثی می‌کنند.
تعریف آرنیوس برای اسید
اسیدها موادی هستند که ضمن حل شدن در آب یون +H آزاد می‌کنند. بازها موادی هستند که ضمن حل شدن در آب یون -OH آزاد می‌کنند. این تعریف فقط به موادی محدود می‌شود که در آب قابل حل باشند. حدود سال ۱۸۰۰، شیمی دانان فرانسوی از جمله آنتوان لاووازیه، تصور می‌کرد که تمام اسیدها دارای اکسیژن هستند. شیمی دانان انگلیسی از جمله سر همفری دیوی، معتقد بود که تمام اسیدها دارای هیدروژن هستند. شیمی‌دان سوئدی، سوانت آرنیوس، از این عقیده برای گسترش تعریف اسید استفاده نمود.
تعریف لوری-برونستد برای اسید
اسید گونه‌ای است که در واکنش شیمیایی پروتون (یون+H) می‌دهد و باز گونه‌ای است که در واکنش شیمیایی پروتون (یون+H) می‌پذیرد. لوری و برونستد این تعریف را بیان کردند، که از آن بر خلاف تعریف آرنیوس می‌توان در محیط غیر آبی هم استفاده کرد.
تعریف لوییس برای اسید
اسیدها موادی هستند که در واکنش‌های شیمیایی پیوند داتیو می‌پذیرند. بازها موادی هستند که در واکنش‌های شیمیایی پیوند داتیو می‌دهند. تعریف لوییس را با نظریه اوربیتال مولکولی هم می‌توان بیان کرد. به طور کلی، اسید می‌تواند یک جفت الکترون از بالاترین اوربیتال خالی در پایین اوربیتال خالی خود دریافت کند. این نظر را گیلبرت ن. لوییس مطرح کرد. با وجود این که این تعریف گسترده ترین تعریف است، تعریف لوری-برونستد کاربرد بیشتری دارد. با استفاده از این تعریف می‌توان میزان قدرت یک اسید را هم مشخص نمود. از این مفهوم در شیمی آلی هم استفاده می‌شود (مثلاً در کربوکسیلیک اسید).
باز (قلیا)
محیطی که در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد، pH آن بیشتر از ۷ باشد محیط قلیایی یا بازی نامیده می‌شود. قلیا عبارت است از ترکیب‌های فلزهای قلیایی یا قلیایی خاکی که دارای گروه -OH هستند و محلول آنها می‌تواند چربی‌ها را در خود حل کند.
باز ها گروه دیگری از مواد شیمیایی هستند که دارای ویژگی های زیر می باشند:
- تلخ مزه هستند.
- در تماس با پوست بدن آن را لیز یا صابون مانند می کنند.
- محلول آن ها رسانای جریان الکتریسیته است.
- با اسید ها واکنش داده و نمک و آب تولید می کنند.
از باز های معروف می توان گرد لوله بازکنی فاضلاب (چنته)، وایتکس، مایع سفید کننده، آب پوست پرتقال، مایع آمونیاک، و جوش شیرین نام برد.
تعادل اسيد و باز
منظور از تعادل اسيد و باز تنظيم غلظت يون هيدروژن در مايعات بدن است.