جایگاه زبان فارسی در افغانستان/تاریخچه زبان فارسی در افغانستان
| آیا دری و فارسی دو زبان است؟ | جایگاه زبان فارسی در افغانستان | استفاده از واژه‌های فارسی ایرانی |
| جایگاه زبان فارسی در افغانستان |
بنا بمدارک و اسناد موجودیکه بدسترس ما قرار دارد در کنار زبانهای محلی دیگر زبان دری فارسی قبل از ورود اسلام در سرزمین هائیکه امروز بنام افغانستان یاد می‌گردد تکلم گردیده و با آمدن اسلام نه اینکه از شکوفائی این زبان کاسته نگردیده بلکه همدوش زبان عربی این زبان هم در نشر و پخش اسلام نقش اساسی را بدوش داشته و بعنوان زبان دربار (دری) در این حوزه جغرافیایی معروف گردیده است.[۱]
در زمان سامانی‌ها، غزنوی‌ها، سلجوقی‌ها، غوری‌ها، خوارزمی‌ها، تیموری‌ها و غیره زبان دری در اوج ترقی خود قرار داشته شعراء و ادبای زیادی را چون مولوی، فردوسی، عبدالله انصاری رودکی، انوری، خاقانی، جامی، حافظ، سعدی، عطار نیشاپوری و غیره را پرورانیده است و امروز بعنوان یکی از زبانهای زنده دنیا قد علم کرده است و در بیشتر دوره‌های تاریخی این دیار زبان دری زبان علمی و اداری همان دوران نیز بوده و مکاتبات ادارات رسمی بهمین زبان رد و بدل می‌گردیده و بالاخره در کنار زبان عربی زبان درسی و علمی در مراکز علمی نیز بوده است. با وجودیکه حکومت‌های غزنویان، سلجوقیان، تیموریان، صفویان، قاجاریه و افشاریه و پادشاهان دیگری که در این حوزه جغرافیایی حکومت می‌کردند از نظر نژادی و زبانی زبان خاصی خود را داشتند مگر زبان اداری و علمی دوران شان همین زبان فارسی دری بوده و مکاتبات تاریخی و آثار باقیمانده آن دورانها نمایانگر همین حقیقت است.[۲]
ورود بی‌رویه واژگان بیگانه ویرایش
فارسی افغانستان دو بار در معرض ورود بی‌رویة واژگان بیگانه به کشور قرار گرفت. نوبت اول در عصر مشروطیت بود که پنجره‌های کشور ناگهان به روی جهان خارج باز شد و نوبت دوم در سال‌های بعد از یازده سپتامبر که نه تنها پنجره‌ها، بلکه درها هم باز شده و بخشی از مقدرات کشور در دست جهان غرب قرار گرفت.
امروزه بخش عمده‌ای از نظام آموزشی و اجتماعی افغانستان در اختیار مؤسسات غیردولتی (ان جی او ) است و این‌ها که غالباً به کشورهای غربی وابسته‌اند، بر زبان فارسی تأثیری شدید گذاشته‌اند. بسیاری از تحصیل‌کردگان افغانستان که با این مؤسسات و مراکز آموزشی سروکار دارند، تقریباً دو زبانه شده‌اند و بخشی از فضای ذهنی و زبانی‌شان در تصرف زبان انگلیسی است.[۳]