سمشناسی بالینی برای محصولات تجاری/تاریخچه
تعریف | تاریخچه | رابطه سمشناسی با سایر علوم |
سمشناسی بالینی برای محصولات تجاری |
مقدار بیشتر تاریخ سمشناسی گم شده است و بیشتر آن چیزی که از سمشناسی بر جای مانده است از اهمیت ضمنیای برخوردار است که که در دستنوشتههای پزشکی یافت شده است. با این حال بعضی از آنها به طور تخصصیتری به اثر ماده سمی یا به کاربرد سم برای حکم اعدام، خودکشی یا به قتل رسانی سیاسی مربوط میشوند. بدون در نظر گرفتن آنچه به جا مانده است و با در نظر گرفتن نیازی که مردم داشتهاند تا از جانوران و گیاهان سمی دور گزینند، سمشناسی را باید یکی از اولین علوم کاربردی دانست.
پاپیروس مصری ابرس متعلق به ۱۵۰۰ ق. م. را بایستی به عنوان قدیمیترین فارماکوپه به جا مانده ردهبندی کرد و در تمام آثار پزشکی بقراط، ارسطو و تئوفارستوس نیز که در دوره ۴۰۰ تا ۲۵۰ ق. م. منتشر شدهاند، از سمها نام برده شده است.
چنین به نظر میرسد که بین زمانه گالن (۱۳۱-۲۰۰ م) و پارکلسوس (۱۴۹۳-۱۵۴۱) پیشرفت اندکی در پزشکی یا سمشناسی حاصل آمده باشد. این پاراکلسوس بود که توانست علی رغم اشتباه گیریهای رایج بین افسانه و حقیقت، بستری را فراهم کند که سمشناسی مدرن در آن رشد کند و این امر میسر نشد مگر از طریق پی بردن به اهمیت رابطه دز-پاسخ. سخنان مشهور وی (همه مواد سمیاند، هیچ چیز وجود ندارد که سم نباشد. دز صحیح است که بین سم و پادزهر فرق ایجاد میکند) به طور موجز این مفهوم را بیان میکند. باور او به ارزش کار آزمایشی نیز یک شکافی بود با سنت گذشتگان.
البته آنچه شفاف است این است که از دهه ۱۹۶۰ به این سو، سمشناسی وارد مرحله رشد سریع شده است و از علمی که بیشتر توصیفی بود به علمی تبدیل شده است که به اهمیت مکانیسمهای فعالیت سمی پی برده است. پس از دهه ۱۹۷۰ با تاکید بیشتری که برای تکنیکهای زیستشناسی ملکولی بهوجود آمد، آهنگ تغییر از این بیشتر هم شد و پیشرفتهای مهمی در همه زمینهها حاصل شد، که از جمله این زمینهها سرطانزایی مواد شیمیایی و متابولیسم زنوبیوتیک است در کنار بسیاری زمینههای دیگر.