ژئوپلیتیک دریای کاسپین/مشارکت های بین المللی
| مقدمه | مشارکت های بین المللی | سیاست خط لوله‌ها |
| ژئوپلیتیک دریای کاسپین |
اگرچه عده‌ای بر این نظرند که منطقه دریای کاسپین، می‌تواند یکی از مناطق پیشگام عظیم نفت و گاز باشد با توجه به منابع نفتی تقریبا ۲۰۰ میلیارد بشکه‌ای آن (در مقایسه با عربستان سعودی که ثابت شده است منابع آن ۲۶۱ بشکه است) عده‌ای دیگر بر این نکته تاکید دارند که این طرز فکر بسیار سطحی بوده و منابع ثابت شده بسیار محدود می‌باشند. علاوه بر این موقعیت جغرافیایی محدود در خشکی، استخراج و توسعه منابع انرژی را در منطقه دریای کاسپین با مشکل مواجه می‌سازد.
اگر ثابت شود منابع منطقه زیاد هستند دیگر خطوط لوله موجود کنونی مثل ناوروس سیسک برای انتقال منابع انرژی جوابگو نخواهد بود. منابع احتمالی انرژی بیشتر در آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان واقع شده‌اند و مسیرهای خط لوله احتمالی باید از روسیه، گرجستان، افغانستان، ایران و ترکیه بگذرد.
دولت ایالات متحده دقیقا پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ سیاست خود را برای منطقه دریای کاسپین برنامه ریزی کرد. با این حال از سال ۱۹۹۴ بود که منطقه دریای کاسپین در چرخه‌های تجاری و سیاسی مورد توجه جدی قرار گرفت. در ماه سپتامبر آن سال شرکت نفت دولتی آذربایجان چیزی را امضا کرد که آن را «معامله قرن» نامیده‌اند، این معامله یک قرارداد ۱۰ میلیارد دلاری بود که با شرکت‌های عظیم بین‌المللی نفت بسته شد تا به اکتشاف در میدان‌های نفتی گونشلی و چیراگ اقدام کنند.
دو قدرت مهم در منطقه که ایالات متحده بایستی در هنگام اتخاذ سیاست‌های خود آن‌ها را در نظر بگیرد ترکیه و روسیه می‌باشند. بسیاری از افراد چنین استدلال می‌کنند که ترکیه در موقعیت خوبی قرار گرفته است که می‌تواند نقش مهمی در پایداری و ثبات منطقه داشته باشد. سیاست گذاران ایالات متحده امیدشان به این است که ترکیه را هم پیمان ناتو کنند تا مرکز اصلی منطقه دریای کاسپین شود به گونه‌ای که پلی شود برای ارتباط دادن حوزه دریای کاسپین و غرب. آن‌ها همچنین خواستار تشویق روسیه به مشارکتی سازنده در منطقه دریای کاسپین هستند تا از این طریق در کل به یک نتیجه «برد-برد» برسند.
علاقه روسیه به حوزه دریای کاسپین نشان دهنده نگرانی این کشور از درگیری منطقه‌ای در مرزهایش است (مثلا اینکه درگیری‌های بر سر آبخازیا و ناگورنو-قره باغ به قفقاز شمالی هم کشیده شود که شامل چچن و داغستان است. روسیه نسبت به همکاری‌های نظامی کشورهای منطقه محتاط بوده و هر گونه اتحاد دفاعی احتمالی کشورهای منطقه را با بازیگران خارجی تحت نظر دارد و در مورد نقش ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت بزرگ در منطقه دریای کاسپین نگران می‌باشد. اما در عین حال تمایل دارد با ایران در زمینه حمل و نقل منابع انرژی همکاری نماید.
ترانزیت انرژی از طریق تنگه‌های ترکیه یکی از موضوع‌های مهم مورد بحث است که برای حمل منابع انرژی حوزه دریای کاسپین می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. بیشتر نگرانی ترکیه از این بابت است که گذر بونکرهای حامل نفت از منطقه دریای کاسپین به سوی بازارهای جهانی از طریق تنگه‌های این کشور صورت می‌گیرد. اگر دریای سیاه به اصلی ترین خط صادرات تبدیل شود این زیاد شدن گذر ماشین‌های حمل و نقل می‌تواند خطر تصادفات را افزایش داده و آلودگی را به شدت در این منطقه افزایش دهد که در حال حاضر نیز یک آبراهه شلوغ و به شدت آلوده است.
ایران نیز یکی از بازیگران مهم در منطقه دریای کاسپین می‌باشد. از نظر جغرافیایی ایران موقعیت استراتژیک ممتازی دارد که دریای کاسپین را به خلیج فارس متصل می‌کند.