تاریخ ایران/سامانیان

ايران باستان

ايران بعد از اسلام

طاهریان

صفاریان

سامانیان (۲۶۱–۳۹۵ ق / ۸۷۴–۱۰۰۴ م) یکی از دودمان‌های فارسی‌زبان در غرب آسیا بودند. سامانیان نزدیک به یکصد سال (از ۲۸۷ تا ۳۸۹ ه‍. ق) در قسمتی از ایران کنونی و بخش عمده‌ای از افغانستان و آسیای میانه فرمانروایی کردند. سلسله سامانی از پس سرکوب صفاریان که اقتدار سیاسی دستگاه خلافت را مورد تهدید قرار داده بودند، پدیدآمد. امیر اسماعیل سامانی از امرای منصوب مأمون در ماوراءالنهر، به پاس خدمتی که به دستگاه خلافت در سرکوبی و دستگیری عمرولیث صفاری نمود، مورد ستایش خلیفه قرارگرفت و لوای حکومت خراسان را دریافت کرد. (۲۸۷ق) سامانیان را همانند طاهریان، حکام مطیع و سر به طاعت دستگاه خلافت می‌شناسند. در کتاب تاریخ بخارا در وصف امیر اسماعیل سامانی چنین آمده است که: پیوسته خلیفه را اطاعت نمودی و در عمر خویش یک ساعت بر خلیفه عاصی نشدی و فرمان او به‌غایت استوار داشتی. ستاره دولت سامانی با دوراندیشی ترکان غزنوی که در بروز اختلاف در دستگاه خلافت، طرف خلیفه پیروز یعنی القادر را گرفتند، افول کرد و کوکبه دولت ایشان به نفع غزنویان فروافتاد.

زبان فارسی در عصر سامانی

در دوره ایران سامانی، زبان فارسی از پیشرفت و شکوفایی زیادی برخوردار شد. با آن که سامانیان در امور دیوانی زبان عربی را به کار می‌بردند و آن را شعار وحدت خلافت می‌شمردند، امکان آن را فراهم آوردند تا شاعرانی ایرانی همچون رودکی و دقیقی از نخستین کسانی باشند که با گونه‌ای از زبان ملی خود که از تکمیل و تلفیق لهجه‌های محلی گوناگون فراهم آمده بود مطلب بنویسند. این زبان در دبار سامانیان پذیرفته شد و سرانجام به عنوان زبان فارسی نو روایی پیدا کرد که با اندکی تغییرات آوایی تا زمان حاضر بر جای مانده است.

پادشاهان سامانی

نام و لقب نه تن از پادشاهان این سلسله با توالی و مدت حکومتشان، از این قرار است:

اسماعیل بن احمد، معروف به امیر ماضی (۲۹۵ تا۲۷۹ هجری قمری)
احمد بن اسماعیل، معروف به امیر شهید (۳۰۱ تا ۲۵۹ هجری قمری)
نصر بن احمد، معروف به امیر سعید (۳۳۱ تا۳۰۱ هجری قمری)
نوح بن نصر، معروف به امیر حمید (۳۴۳ تا ۳۳۱ هجری قمری)
عبدالملک بن نوح، معروف به امیر رشید (۳۵۰ تا ۳۴۳ هجری قمری)
منصوربن نوح، معروف به امیر سدید (۳۶۵ تا ۳۵۰ هجری قمری)
نوح بن منصور، معروف به امیر رضی (۳۸۷ تا ۳۶۵ هجری قمری)
منصور بن نوح (۳۸۹ تا ۳۸۷ هجری قمری)
عبدالملک بن نوح (۳۸۹ تا ۳۸۹ هجری قمری)

منابع

ویکی‌پدیای فارسی